Szanse i wyzwania edukacji wczesnoszkolnej wobec społecznych skutków antropocenu

Abstract

Artykuł opisuje wyzwania stojące przed współczesną szkołą, a także potencjał, jakim dysponuje w obliczu społecznych skutków funkcjonowania w epoce antropocenu. Publikacja stanowi analizę rozwoju samorządności wśród najmłodszych uczniów szkoły podstawowej przeprowadzoną na podstawie literatury przedmiotu. W artykule zwrócono przede wszystkim uwagę na fakt, że rozwijanie na poziomie edukacji wczesnoszkolnej samorządności i partycypacji, a także wspieranie demokratycznych procesów w szkołach podstawowych są niezbędne – zwłaszcza dla rozwijania kompetencji mogących przeciwdziałać bezsilności i braku poczucia sprawstwa charakterystycznych dla ludzi epoki antropocenu. Działania te powinny przyczynić się do poprawy jakości procesu edukacyjnego poprzez wzmocnienie głosu uczniów. Artykuł wskazuje również przeszkody stojące na drodze do realizacji wspomnianych działań, takie jak lęk nauczycieli, brak zaufania do uczniów czy nieprzestrzeganie Konwencji o prawach dziecka. Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu w artykule przedstawiono szansy i wyzwania dotyczące edukacji w klasach I–III, które to wymagają jednak dalszych pogłębionych badań. Autor wskazuje na istniejące braki w literaturze przedmiotu z zakresu childhood studies, które wymagają dalszych analiz. Omówiono również strategie i rozwiązania mające na celu wsparcie nauczycieli i decydentów politycznych.

The article describes the challenges and potential of the contemporary school in relation to the social effects of the Anthropocene. The publication analyses the development of self-governance among the youngest primary school students based on subject literature. The publication emphasises that developing self-governance, supporting and participating in democratic processes in primary schools at the early childhood education level is essential. Especially for the development of competences that can counteract the powerlessness and lack of a sense of agency characteristic of the Anthropocene. These actions should contribute to improving the quality of the educational process by strengthening the voice of the students. The paper identifies obstacles to the implementation of these measures, such as teachers’ fear, lack of trust in students, failure to comply with the Convention on the Rights of the Child, or failure to sufficiently highlight the perspective of students in the youngest grades in available research. Based on a review of subject literature, the article presents opportunities and challenges regarding education in grades 1–3 that require further in-depth research. The author identifies existing gaps in childhood studies literature that require further analysis. Strategies and solutions to support teachers and policy makers are also discussed.