Warunki zdobywania wiedzy za pomocą wywiadu swobodnego. O rekonstrukcyjnej perspektywie metodologicznej

Abstract

W sytuacji praktykowania w badaniach pedagogicznych kilku paradygmatów obejmujących m.in. różne przesłanki metodologiczne, wzajemnemu rozumieniu się badaczek i badaczy bardziej sprzyja – zdaniem Autorki – rekonstrukcyjne, a nie normatywne ukierunkowane analiz metodologicznych. To podejście uzasadniają też stanowiska filozoficzne nadające szczególne znaczenie praktyce. Przedmiotem praktycznej metodologii ukierunkowanej rekonstrukcyjnie jest ujawnianie warunków podejmowania decyzji badawczych, a także sposobów ich realizowania oraz wynikających z tego następstw. W artykule egzemplifikacją tego podejścia jest opis wybranych warunków stosowania wywiadu swobodnego jako metody badawczej. Autorka zastanawia się nad pytaniem o status poznawczy wypowiedzi pozyskiwanych w wywiadzie swobodnym. W tym kontekście przywołuje uzasadnienia (wybranych) zaleceń metodycznych dotyczących sposobu prowadzenia wywiadu (założenie indywidualnego systemu referencji oraz indeksykalności języka), co ma także znaczenie dla kierunku interpretacji pozyskanych wypowiedzi. Znaczenie porządkujące ma też cel badania. Swobodne wypowiedzi mogą być obiektywizowane, kiedy (formalnym) celem jest opis, albo interpretowane, kiedy chodzi o rozumienie tego, co nieznane poprzez rekonstruowanie właściwych mu regularności.

In a situation where several paradigms are practiced in pedagogical research, including, among other factors, various methodological premises, the mutual understanding of researchers is more conducive, according to the Author, to reconstructive rather than normative methodological analyses. This approach is also justified by philosophical positions that give special importance to practice. The purpose of practical reconstructive methodology is to reveal the conditions under which research decisions are made, as well as the ways of implementing them and the ensuing implications. Selected conditions for the use of unstructured interviews as a research method exemplify this approach in this article. The Author reflects on the question of the cognitive status of the statements obtained in the unstructured interview. In this context, she cites the justification of (selected) methodological recommendations regarding the method (the assumption of an individual reference system and indexicality of language), which is also relevant to the interpretation of the obtained statements. The purpose of the study is also of organizing importance. Unstructured statements can be objectified, when the (formal) goal is description, or interpreted, when the goal is to understand the unfamiliar by reconstructing its inherent regularities.