Праблема адчужэння ў аповесцi Янкi Сiпакова “Кулак”

Abstract

У артыкуле разглядаецца актуальная для сучаснага свету праблема адчужэння чалавека, страта прыватнага “я”, сваёй уласнай iдэнтычнасцi. Асаблiва востра яна паўстае ў пераломныя гiстарычныя перыяды, калi парушаны звыклыя сацыяльныя i псiхалагiчныя сувязi асобы. Янка Сiпакоў у аповесцi “Кулак” (1989) даследуе тыповы лёс беларуса ў гады сталiнскай калектывiзацыi, пры якой цалкам iгнаравалася каштоўнасць чалавечага жыцця, iнтарэсы асобы, калi чалавек быў адасоблены ад сваёй зямлi i сваёй дзейнасцi, ад звыклых яму ўмоў iснавання. Галоуны герой мудра, па-фiласофску глыбока разважае аб вынiках трагiчнай адчужанасцi чалавека ад родных каранёў, аб духоўным убостве сквапных на чужое, зайздросных людзей. Выразная апазiцыя “сацыяльнае – асобаснае”, дзе сацыяльнае бярэ верх над асобасным, падаўляе яго, непазбежна вядзе да адчужэння. Тэндэнцыя, на думку Я. Сiпакова, небяспечная i для ХХI стагоддзя, бо можа справакаваць маштабны антрапалагiчны крызiс.

W artykule omówiono zjawisko wyobcowania, utraty tożsamości, które pojawia się w krytycznych okresach historii, kiedy naruszone zostają socjalne i psychologiczne więzi między ludźmi. W opowieści „Kułak” (1989) Janka Sipakov bada typowy los Białorusinów w czasach stalinowskiej kolektywizacji, kiedy całkowicie ignorowano wartość ludzkiego życia, kiedy pozbawiano ludzi ich ziemi i codziennych warunków bytowania. Zdaniem autora opowieści kolektywizacja uwolniła zło ludzkiej natury obecne w rodzinie, relacjach między przywódcami a chłopami, młodzieżą i starsza generacją, podejście do jednostki. Myśli głównego bohatera są głębokie i mądre. Doświadcza on tragicznego wyobcowania, oddzielenia od swoich korzeni, odzwierciedlonego w nędzy zawistnych i chciwych ludzi. Opozycja między społecznym i osobistym, gdzie społeczne bierze górę, nieuchronnie wiedzie do alienacji. Trend ten, zdaniem J. Sipakova, jest niebezpieczny dla XXI wieku i może wywołać kryzys antropologiczny.

The article discusses the question of alienation, the loss of personal identity that appears in critical periods of history when an individual’s social and psychological ties are disturbed. In the story “Kulak” (1989) Yanka Sipakov explores a typical fate of Belarusian people in the years of Stalin’s collectivization, when the value of human life and interests of an individual were completely ignored, when people were pulled away from their lands and from their usual living conditions. Collectivization, according to the author of the story, released the evil of human nature which is present in family, in relations of leaders to peasants, of young people to the older generation, in the deification of the world, in an approach to an individual in general. The main character’s thoughts are wise and deep. He experiences the tragic alienation of man from his own roots, reflected by the misery of envious and greedy people. The opposition between social and personal, with the social that takes over, inevitably leads to alienation. The trend, according to Y. Sipakov, is very dangerous for the 21st century, as it can provoke an anthropological crisis.