Sesje Kapituły Katedralnej Wileńskiej w okresie przedrozbiorowym

Abstract

Cathedral chapters were colleges appointed to help bishops govern their dioceses. As such, they functioned according to collegiate principles. These principles presupposed that all decisions were to be made during collegiate meetings, which were generally referred to as sessions or chapters. These meetings primarily served as a means for the participants to come to mutual agreements and to adopt appropriate resolutions regarding how the chapter functioned as a college and its activities outside of the college. The Cathedral Chapter of Vilnius modeled itself after the royal chapter. From the 15th to the 18th centuries, the general chapter sessions and individual meetings, which included both weekly sessions as well as extraordinary sessions that convened to discuss pressing matters, took place two to three times each year on specific days. The extraordinary sessions also included urgent meetings known as sessiones repertinae, which differed from the other sessions primarily because of topics they addressed, the type of resolutions that were to be adopted, how frequently these resolutions were to be implemented, and the extent to which the prelates and canons were obliged to be present. During the pre-conciliar period, the meetings of the general Vilnius chapter were occasions to discuss and resolve more important and essential matters in accordance with statutes and adopted practices, while the individual sessions were dedicated to less important matters and often dictated by the college’s ongoing needs.

Kapituły katedralne były korporacjami powołanymi do pomocy biskupowi w zarządzie diecezją i jako takie funkcjonowały na zasadach przyjętych w korporacjach, co zakłada, że wszelkie decyzje ich dotyczące zapadały kolegialnie na wspólnych posiedzeniach, zwanych ogólnie sesjami lub kapitułami. Służyły one przede wszystkim wzajemnemu porozumieniu się i podjęciu odpowiednich uchwał dotyczących funkcjonowania kapituły zarówno w zakresie jej funkcjonowania jako kolegium, jak też jej aktywności zewnętrznej. Kapituła Katedralna Wileńska wzorująca się w swym ustroju na kapitułach koronnych, w okresie od XV do XVIII stulecia odbywała dwa lub trzy razy w roku w ściśle określonych terminach sesje generalne oraz posiedzenia partykularne, przez które rozumiano zarówno regularnie odprawiane sesje cotygodniowe, jak też sesje nadzwyczajne zwoływane dla omówienia spraw niecierpiących zwłoki. Do tych ostatnich należy też zaliczyć posiedzenia zwoływane w trybie pilnym, tzw. sessiones repertinae. Różniły się one głównie zakresem kompetencji określanych przedmiotem obrad, rodzajem podejmowanych uchwał, częstotliwością ich odprawiania i stopniem zobowiązania prałatów i kanoników do obecności. Posiedzenia generalne Kapituły Wileńskiej w okresie przedsoborowym – w myśl statutów i przyjętej praktyki – służyły, ogólnie rzecz biorąc, omawianiu i rozstrzyganiu spraw ważniejszych i zasadniczych, sesje zaś partykularne, poświęcone były sprawom mniej ważnym, często dyktowanym bieżącymi potrzebami korporacji.