Od pedagogiki emancypacyjnej do filozofii Marksa, czyli o alfabetyzacji ekonomicznej we Freirowskim elementarzu dla dorosłych A Luta Continua

Abstract

Zasadniczym celem tego tekstu jest przedstawienie programu alfabetyzacji ekonomicznej zawartego we Freirowskim elementarzu A Luta Continua. Ten zaprojektowany przez Freirego elementarz stosowany był w okresie dekolonizacji Wysp Świętego Tomasza i Książęcej (STP). Akcja alfabetyzacyjna skończyła się spektakularnym sukcesem, gdyż skoncentrowano się na zagadnieniach warunków materialnych codziennej egzystencji osób uczących się. Kwestia socjalna reprezentowana była w dużej części tekstów zawartych w omawianym podręczniku, a ich analiza prowadzi do wniosku, że w programie alfabetyzacji ekonomicznej ważną rolę odgrywa filozofia Marksa. Z filozofią Marksa jest jednak podwójny problem w pedagogice – po pierwsze – ideologiczne uwikłanie pedagogiki w marksizm spowodowało trwającą do dziś „alergię” na filozofię Marksa. Po drugie, także Giroux – mający kluczowy wpływ na dyskurs polskiej pedagogiki krytycznej – dezawuuje marksizm jako teorię paraliżującą działania na rzecz zmiany społecznej. Dlatego też artykuł ten zawiera rozbudowane wprowadzenie, którego przedmiotem jest ulokowanie filozofii wychowania Freirego w dyskursie pedagogiki krytycznej. Druga część artykułu zawiera rekonstrukcję początków stosowania „metody Freirego”; natomiast trzecia – analizę czytanek, które stanowią trzon programu alfabetyzacji ekonomicznej. W konkluzji podkreśla się, że język Freirowskiego podręcznika alfabetyzacji dorosłych jest dostatecznie krytyczny, na miarę projektu krytyki ekonomii politycznej, ale też bardziej pragmatyczny, gdyż bazuje na doświadczeniu osób uczących się bardziej niż nauczającej awangardy.

The main reason of this article is to present textual content of handbook for adult illiterates A Luta Continua. This freirean primer was used during decolonisation period on São Tomé and Príncipe. The action for basic literacy ended with remarkable success because of focusing on material conditions of everyday adult students’ life. Social issue was represented widely in the handbook, and analysis of text lead to conclusion that Marx’s philosophy is significant for economic literacy curriculum. However there are two important problems with philosophy of Marx. First of all, ideological involvement of theory of education caused marxism „allergy”. The second problem is that prominent representative of critical pedagogy, Giroux, who had great impact for Polish critical pedagogy, denigrated marxism as a theory which paralyze actions for social change. That is why the article contain elaborated introduction, which is an attempt to locate Freire’s philosophy of education in discourse of critical pedagogy. The second part of the article is reconstruction of beginnings of „Freire’s method”. The third part contains analysis of reading texts which are the textual collection for economic literacy curriculum. It is stressed in the conclusion that language of freirean handbook for adults’ literacy is enough critical–comparing to critique of political economy project–but it is more pragmatic because of taking adult learners’ experience as a basis more than teaching avant-garde.