Analiza zmian w funkcjonowaniu bankowości centralnej w Polsce po 1924 roku

Abstract

Cel – Celem artykułu jest porównanie banków centralnych funkcjonujących w Polsce po 1924 r.w zakresie ich kompetencji i poziomu niezależności. Opis – Przeprowadzone porównanie dotyczy funkcjonowania banków centralnych, zarówno w kontekście organizacyjnym, jak i ich niezależności w wymiarze funkcjonalnym, instytucjonalnopersonalnym i finansowym. Uwzględniono głównie działalność Banku Polskiego SA oraz Narodowego Banku Polskiego (NBP). Pomimo przerwy w niezależności banku centralnego w Polsce w latach 1945-1989, po 1989 r. udało się ją odbudować. W przeciwieństwie do Banku Polskiego SA, który działał jako prywatna spółka akcyjna, NBP działa jako instytucja państwowa. Od 1989 r. NBP przejął pełną odpowiedzialnośćza politykę pieniężną wraz z zakazem finansowania deficytu budżetowego, co zapewniło mu niezależność funkcjonalną i finansową. Obecnie NBP jest najbardziej niezależnym polskim bankiem centralnym od momentu odzyskania niepodległości w 1918 r. Podstawowe metody badawcze wykorzystane w artykule to studia literatury krajowej oraz aktów prawnych regulujących działalność bankowości centralnej w Polsce.

Purpose – The main aim of the article is to compare central banks functioning in Poland after 1924 (Bank Polski SA and NBP) in therms of their competence and level of independence. Description – The conducted comparison concerns the functioning of central banks, both in the organizational context as well as their independence in the functional, institutional and personal as well as financial dimension, with particular emphasis on Bank Polski SA and the National Bank of Poland (NBP). Despite the break in the independence of the central bank in Poland in 1945-1989, after 1989 this independence was rebuilt. In contrast to Bank Polski SA, which acted as a private joint-stock company, the NBP operates as a state institution, but since 1989 it has taken full responsibility for monetary policy together with a ban on financing the budget deficit, which ensured functional and financial independence. Currently, the NBP is the most independent Polish central bank after regaining independence in 1918. The paper is based on the national literature and legal acts regulating the activity of central banking in Poland.