System gospodarczy Polski w latach 1918-2018

Abstract

Cel – Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ewolucji systemu gospodarczego Polski na przestrzeni ostatnich stu lat, od odzyskania niepodległości w 1918 r. do dnia dzisiejszego, a także próba uchwycenia jego specyficznych cech oraz pokazanie różnic systemowych między Polską a innymi krajami. Metody – Wykorzystano różne metody badawcze, w tym: krytyczną analizę literatury przedmiotu, analizę historyczną, analizę porównawczą funkcjonujących systemów gospodarczych w Polsce w ostatnich stu latach, a także systemu gospodarczego Polski i innych krajów w tym okresie. Opis badań – Przedmiotem rozważań jest system gospodarczy w skali makro (krajowy system gospodarczy). Ponadto system gospodarczy w wąskim znaczeniu, a więc sfera regulacyjna gospodarki. Ma on bezpośredni wpływ na wyniki gospodarcze kraju, a więc na sferę realną. W opracowaniu skupiono się na własności oraz mechanizmie koordynacji decyzji gospodarczych (ze szczególnym uwzględnieniem roli rynku i państwa), jako dwóch głównych wyznacznikach systemu gospodarczego. Wyniki – Ostatnie sto lat Polski było również burzliwe pod względem zmian w systemie gospodarczym. Polska przeszła przez dwa megasystemy: kapitalizm i socjalizm. Od kapitalizmu do socjalizmu i z powrotem do kapitalizmu. W trakcie tych radykalnych zmian mieliśmy do czynienia z ewolucją systemu gospodarczego, zarówno w ramach systemu gospodarki rynkowej, jak i systemu gospodarki centralnie planowanej. Ponadto system gospodarczy Polski w poszczególnych podokresach posiadał specyficzne cechy i różnił się od systemu gospodarczego innych krajów funkcjonujących w tych dwóch megasystemach. Wynikało to ze specyficznych czynników społeczno-kulturowych Polski, a także określonej sytuacji historycznej, w jakiej znajdował się nasz kraj.

Purpose – The aim of this article is to present the evolution of Poland's economic system over the last hundred years, from regaining the independency in 1918 to the present day, and to try to capture its specific features and show the systemic differences between Poland and other countries. Research methods – Various research methods were used, including: critical analysis of the literature, historical analysis, comparative analysis of the economic systems in Poland in the last one hundred years, as well as the economic system of Poland and other countries during this period. Description of research – The subject of consideration is the economic system in the macro scale (national economic system). In addition, we are interested in the economic system in the narrow sense – the regulatory sphere of the economy. It has a direct impact on the country's economic performance, and thus, on the real sphere. The study focuses on the ownership and the mechanism for coordinating economic decisions (with particular emphasis on the role of the market and the state) as the two main determinants of the economic system. Finding – The last hundred years of Poland were also turbulent in terms of changes in the economic system. Poland has gone through two megasystems: capitalism and socialism. From capitalism to socialism and back to capitalism. During these radical changes we were dealing with the evolution of the economic system, both within the framework of the market economy system and the centrally planned economy system. In addition, the economic system of Poland in particular subperiods had specific features and differed from the economic system of other countries functioning in these two megasystems. This was due to the specific socio-cultural factors in Poland, as well as to the specific historical situation in which our country existed.