Polscy ekonomiści akademiccy okresu transformacji. Kilka refleksji na tle wyników badań

Abstract

Zmiana systemu w Polsce u progu lat dziewięćdziesiątych sprawiła, że podobnie jak inne dziedziny życia społecznego i gospodarczego, ekonomia akademicka podlegała głębokiej transformacji. Wiązało się to ze zmianą dotychczasowego sposobu analizy zjawisk gospodarczych, a także z poszukiwaniem nowych podejść teoretycznych. Wyrazem tego było przede wszystkim odejście od teorii marksistowskiej i asymilacja tradycji neoklasycznej oraz keynesowskiej. Znalazło to również odzwierciedlenie w programach nauczania ekonomii. Celem arykułu jest spojrzenie na środowisko polskich ekonomistów akademickich w kontekście ich wyborów teoretycznych. Podstawą formułowanych refleksji są wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu badawczego nt. „Identyfikacja polskich ekonomistów ze szkołami myśli ekonomicznej” zrealizowanego w latach 2014-2016 w Instytucie Badań Runku Konsumpcji i Koniunktur-PIB oraz studia literaturowe. Na szerszą charakterystykę środowiska naukowego ekonomistów pozwalają zebrane podczas realizacji projektu dane na temat ich wyborów teoretycznych, poglądów na temat stanu nauk ekonomicznych, barier występujących w rozwoju polskiej ekonomii, a także cech osobowych. Badania potwierdziły, że istotnymi zmiennymi różnicującymi dokonywane przez ekonomistów wybory szkół myśli ekonomicznych są płeć i wiek. W kontekście dalszego rozwoju polskiej ekonomii akademickiej szczególną uwagę zwrócono na poglądy ekonomistów w wieku 36-45 lat, gdyż w następnych latach będą oni w decydującym stopniu wpływać na treści przekazywane w ramach nauczania ekonomii na wyższych uczelniach. Dokonywane przez nich wybory teoretyczne wskazują, że nowa ekonomia instytucjonalna może stracić na znaczeniu, a w kwestiach preferowanych rozwiązań polityki gospodarczej przeważać będą poglądy ortodoksyjnych szkół myśli ekonomicznej. Wskazuje to na utrwalenie się przewagi orientacji liberalnej w polskiej ekonomii w najbliższych latach.

The change of the system in Poland in the early 1990s meant that, like other areas of social and economic life, academic economics was subject to the profound transformation. It was connected with the change of the existing method of analyzing economic phenomena, as well as with the search for new theoretical approaches. The expression of this was, above all, the departure from Marxist theory and the assimilation of the neoclassical and Keynesian tradition. This was also reflected in the economic programs. The aim of the article is to take a look at the environment of Polish academic economists in the context of their theoretical choices. The basis of the formulated reflections are the results of research carried out as a part of the research project "Identifying Polish economists with schools of economic thought" conducted in 2014-2016 at the Institute of Consumption and Research of Business Cycles and research on PIB and literature studies. The broad characteristics of the scientific community of economists is enabled by the data collected during the project implementation on their theoretical choices, views on the state of economic sciences, barriers to the development of the Polish economy, as well as personal characteristics. Studies have confirmed that sex and age are important variables that differentiate economic school choices made by economists. In the context of the further development of the Polish academic economy, particular attention was paid to the views of economists aged 36-45, because they will have a decisive influence on the content transferred within the framework of teaching economics at universities in the following years. Their theoretical choices indicate that the new institutional economy may lose its importance, and the views of the orthodox schools of economic thought will dominate reagrding the preferred solutions of economic policy. This indicates the strengthening of the advantage of liberal orientation in the Polish economy in the coming years.