REPOZYTORIUM UNIWERSYTETU
W BIAŁYMSTOKU
UwB

Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji: http://hdl.handle.net/11320/7266
Pełny rekord metadanych
Pole DCWartośćJęzyk
dc.contributor.authorCieślińska, Barbara-
dc.date.accessioned2018-12-14T09:31:17Z-
dc.date.available2018-12-14T09:31:17Z-
dc.date.issued2012-
dc.identifier.isbn978-83-7431-293-6-
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11320/7266-
dc.description.abstractThe book presents contemporary economic emigration exemplified by the Podlasie Province. The process of emigration to find employment and earnings outside Poland has been escalating in this Province already for several decades. At the beginning (in the 1970s), emigrant streams could be discerned in relatively small towns such as Mońki, Zambrów or Siemiatycze. As the years went by, however, the phenomenon of economic emigration started to spread encompassing other cities too including Bialystok. Taking into account an extent of the Podlasie residents’ involvement in migrations, I conventionally divided them into direct and indirect (observers) participants of economic emigrations. This division, therefore, is important with reference to biographic materials analyzed in the book. In my work I have introduced a division into near and distant emigrations. Nearness and distance of target countries may be understood both literally and figuratively. The literary meaning involves geographical distance whereas the figurative one “tamed” emigrations to trusty and verified places where emigrants’ relatives, cousins or acquaintances are already there. Near emigrations are simpler and easier to realize, they are more frequently repeated many a time thus becoming an element of a lifestyle. Emigrants find a near country to be friendly, the one where you can easily find yourself at home like, where there already are some acquaintances and relatives. As far as a distant country is concerned, the situation is opposite. In “distant” countries emigrants are more often accompanied by a sense of foreignness or strangeness and loneliness as well as a desire to return to their homeland. The book consists of nine chapters, an introduction and conclusion. The introduction and the first two chapters are introductory. I present therein main assumptions and a manner and scope of the research. Moreover, I refer to several basic issues which constitute contexts for contemporary migration processes. Chapter two presents the results of statistical research concerning registered emigrations including migratory directions and forms as well as a social and demographic structure of emigrants leaving permanently or temporarily. The statistical data imply that in recent years overseas emigration, which is typical for the Province, has considerably decreased whereas a continental one increased. Chapter three and four present the results of surveys carried out in Bialystok, the largest city in the region and the Province’s capital. The research was conducted on representatives samples in 2003, 2005 and 2007, and comprised three categories of residents successively: Bialystok dwellers, secondary school pupils and teachers. The research on the Bialystok dwellers shows a social climate of foreign mobility before Poland joined the European Union. The research on school youth and teachers indicates experiences and plans connected with participation in economic emigration. The fifth chapter regards students whose dilemmas about economic emigration can be seen through the prism of academic debates on contemporary emigration. This chapter fulfils a function of a peculiar bridge and passageway between the quantitative research (the analysis of statistical data and surveys) and qualitative research (the analysis of biographical material’s content). Chapter five divides the work into two parts. The first part provides general knowledge about migration whereas the second one (chapters six to nine) refers to individual migration experiences. Based on biographical materials I discuss specificity of emigration to the three selected countries: Great Britain, Germany and the USA. In the conclusion I draw attention to the importance of mobility as an element of a lifestyle which becomes widespread in the contemporary world. As far as peripheral regions are concerned, such a lifestyle is connected with development of emigration culture, whose foundation is an economic situation in a country and its nationals’ aspirations to overcome individual marginalization. The analyzed cases of economic emigrations indicate migrants’ conformity at different migration stages. As a result, foreign migrations so far favored stabilization of the system and mitigated the effects of crises in households.pl
dc.description.sponsorshipPraca naukowa finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ze środków na naukę w latach 2009-2011 jako projekt badawczy (nr N N116248236).pl
dc.description.sponsorshipPublikacja dotowana ze środków finansowych Wydziału Historyczno-Socjologicznego Uniwersytetu w Białymstokupl
dc.language.isoplpl
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu w Białymstokupl
dc.subjectemigracjepl
dc.subjectwyjazdy do pracy za granicąpl
dc.subjectwojewództwo podlaskiepl
dc.titleEmigracje bliskie i dalekie: studium współczesnych emigracji zarobkowych na przykładzie województwa podlaskiegopl
dc.typeBookpl
dc.description.BiographicalnoteBarbara Cieślińska - absolwentka socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Pracę magisterską, napisaną pod kierunkiem dr. Krzysztofa Koseły, poświęciła zagadnieniom religijności i sekularyzacji na podstawie badań studentów Warszawy i Krakowa. Po ukończeniu studiów w Warszawie, rozpoczęła pracę jako nauczyciel akademicki Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. Przez kilka lat mieszkała w Mońkach, prowadząc równocześnie badania terenowe do pracy doktorskiej przygotowanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Witolda Morawskiego. Doktorat dotyczył przemian w małym mieście w latach 1988-1994. Mieszkając w Mońkach, zainteresowała się fenomenem emigracji zarobkowych, które na tym terenie były bardzo popularne. W następnych latach zagadnieniu migracji międzynarodowych poświęcała coraz więcej uwagi, m.in. wyjeżdżała do Włoch, gdzie prowadziła badania wśród polskich emigrantów. Swoje zainteresowania poszerzyła także o kwestie związane z uchodźstwem i imigracją zarobkową do Polski. Przez rok prowadziła Biuro Informacji dla Migrantów i Uchodźców przy Caritas Archidiecezji Białostockiej. Nadal pracuje jako nauczyciel akademicki w Instytucie Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku.pl
dc.description.referencesAronson Eliot, Człowiek istota społeczna, tłum. Józef Radzicki, PWN, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesBabiński Grzegorz, Pogranicze etniczne, pogranicze kulturowe, peryferie. Szkic wstępny problematyki, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 4/1994, s. 5-28.pl
dc.description.referencesBabiński Grzegorz, Transnacjonalizm… I co z tego wynika dla badań najnowszej polskiej emigracji, „Przegląd Polonijny” z. 2/2007, s. 115-130.pl
dc.description.referencesBailey Adrian J., Turning transnational: notes on the theorisation of international migration, “International Journal of Population Geography” no. 7/2001, p. 413-428.pl
dc.description.referencesBalicki Janusz, Dębski Maciej, Pawlus Małgorzata, Wpływ migracji na trwałość związków rodzinnych (wybrane zagadnienia), Biuletyn RPO – Materiały nr 66, Zeszyty Naukowe, Warszawa 2009, s. 72-90.pl
dc.description.referencesBera Ryszard, Aksjologiczny sens pracy a poczucie jakości życia młodych emigrantów polskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2008.pl
dc.description.referencesBera Ryszard (red.), Wielka emigracja zarobkowa młodzieży. Wyzwania dla edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.pl
dc.description.referencesBerger Peter L., Luckmann Thomas, Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłum. Józef Niżnik, PIW, Warszawa 1983.pl
dc.description.referencesBiernath Marta, Polska jako kraj imigracji w świetle Narodowego Spisu Powszechnego 2002, [w:] Ewa Nowicka, Barbara Cieślińska (red.), Wędrowcy i migranci. Pomiędzy marginalizacją a integracją, Nomos, Kraków 2005, s. 202-218.pl
dc.description.referencesBlack Richard, Engbersen Godfried, Okólski Marek, Pantiru Cristina (eds.), A Continent Moving West?, Amsterdam University Press, Amsterdam 2010.pl
dc.description.referencesBloch Jagoda, Lewandowska Dorota, Polak na Wyspach – wizerunek współczesnej migracji w opinii tygodników, [w:] Grażyna Firlit-Fesnak (red.), Migracje międzynarodowe a modernizacja systemu politycznego i społecznego, IPS, Warszawa 2008, s. 177-194.pl
dc.description.referencesBorawska Beata, Niziołek Katarzyna, Poczykowski Radosław, Belgia nas troszeczkę trzyma (C6). Społeczno-kulturowe konteksty rynku pracy w Siemiatyczach. Raport z badań jakościowych, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 13/2007, s. 37-72.pl
dc.description.referencesBorowicz Ryszard, Socjalizacja, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 4, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002, s. 42-46.pl
dc.description.referencesBoyd Monica, Family and personal networks in international migration: Recent developments and new agendas, “International Migration Review” no. 23/1989, p. 638-700.pl
dc.description.referencesBukraba-Rylska Izabella, Tradycje zarobkowych migracji ludności wiejskiej: rozmiary – kierunki – efekty, [w:] Maria Wieruszewska (red.), Tu i tam. Migracje z polskich wsi za granicę, IRWiR PAN, Warszawa 2007, s. 25-51.pl
dc.description.referencesBukraba-Rylska Izabella, Współczesne migracje zarobkowe ludności wiejskiej – trwałość kapitału kulturowego, [w:] Maria Wieruszewska (red.), Tu i tam. Migracje z polskich wsi za granicę, IRWiR PAN, Warszawa 2007, s. 165-200.pl
dc.description.referencesBukraba-Rylska Izabella, Kontrasty migracyjne Polski, czyli Max Weber miał rację, „Wieś i Rolnictwo” nr 1(142)/2009, s. 192-196.pl
dc.description.referencesBurrell Kathy, Small-Scale Transnationalism: Homeland Connections and the Polish “Community” in Leicester, “International Journal of Population Geography” vol. 9, no. 4/2003, p. 323-335.pl
dc.description.referencesBurrell Kathy, Moving Lives: Narratives of Nation and Migration among Europeans in Post-War Britain, Ashgate, Aldershot 2006.pl
dc.description.referencesBurrell Kathy, Polish migration to the UK in the “new” European Union: after 2004, Ashgate, Aldershot 2009.pl
dc.description.referencesCastles Stephen, Why migration policies fail?, “Ethnic and Racial Studies” vol. 27, no. 2/2004, p. 205-227.pl
dc.description.referencesCastles Stephen, Miller Mark J., Migracje we współczesnym świecie, PWN, Warszawa 2011; The Age of Migration: International Population Movements in the Modern World, Guilford Press, New York 1993.pl
dc.description.referencesChałasiński Józef, Kultura amerykańska, LSW, Warszawa 1962, s. 537.pl
dc.description.referencesChałasiński Józef, Kultura i naród, Książka i Wiedza, Warszawa 1968, s. 32-33.pl
dc.description.referencesChałasiński Józef, Młode pokolenie chłopów, t. 1, LSW, Warszawa 1984.pl
dc.description.referencesCialdini Robert, Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, tłum. Bogdan Wojciszke, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Przyczyny i skutki wyjazdów zagranicznych Polaków w świetle badania ankietowego mieszkańców północno-wschodniej Polski, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 2/1992, s. 153-170.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Emigracja z Polski do Włoch pod koniec lat osiemdziesiątych, „Przegląd Polonijny” z. 3/1992, s. 93-102.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Znaczenie Papieża Polaka dla polskich imigrantów w Italii, „Ethos” nr 21-22/1993, s. 353-358.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Stosunek mieszkańców małych miast do migrantów z Europy Wschodniej, [w:] Irena Machaj, Józef Styk, Stare i nowe struktury społeczne w Polsce, t. 1: Miasto, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1994, s. 209-217.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Polacy we Włoszech, oblicza nowej emigracji, „Przegląd Polonijny” z. 3/1995, s. 35-46.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Małe miasto w procesie przemian w latach 1988-1994. Monografia socjologiczna Moniek, Wydawnictwo FUW, Białystok 1997.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Przemiany prestiżu społecznego emigrantów, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Migracje 1945-1995. Migracje i społeczeństwo, t. 3, Neriton, Warszawa 1999, s. 147-153.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Zastosowanie koncepcji pogranicza do analizy społeczności migracyjnych, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Diaspory. Migracje i społeczeństwo, t. 6, Neriton, Warszawa 2001, s. 182-187.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Współczesne pogranicza migranckie w świetle papieskich orędzi na Światowy Dzień Migranta z lat 1989-2000, „Studia Polonijne” nr 23/2002, s. 33-56.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Tożsamość jednostki i narodu w warunkach zróżnicowania etnicznego na podstawie książki Jana Pawła II „Pamięć i tożsamość”, [w:] Małgorzata Bieńkowska-Ptasznik, Kazimierz Krzysztofek, Andrzej Sadowski (red.), Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2006, s. 287-300.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Esperienze migratorie polacche: i flussi dalia Podolia verso l’Italia, [w:] Karolina Golemo, Kamila Kowalska-Angelelli, Franco Pittau, Antonio Ricci, La Polonia nuovo paese di frontiera. Da migranti a comunitari, IDOS, Caritas Italiana, Roma 2006, p. 360-366.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Styl życia a zdrowie w kontekście życia rodzinnego młodzieży oraz międzynarodowych migracji zarobkowych, [w:] Joanna Wieczorek -Łada, Wojciech Jocz (red.), Styl życia młodzieży Białegostoku a zdrowie, Urząd Miejski, Białystok 2006, s. 173-195.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Wyjazdy zagraniczne w doświadczeniu nauczycieli, [w:] Mariusz Zemło (red.), Nauczyciele Białegostoku. Zdrowie, styl życia, środowisko szkolne, Urząd Miejski, Białystok 2007, s. 197-223.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Mobilność zagraniczna nauczycieli, „Biuletyn Migracyjny” nr 14/2007, www.biuletynmigracyjny.uw.edu.pl.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Labour emigration in social debate and public opinion (the case of Białystok), “CMR Working Papers” vol. 39, no. 97/2008.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Motywy emigracji niezamężnych kobiet na przykładzie Podlasia, [w:] Krystyna Slany (red.), Migracje kobiet. Perspektywa wielowymiarowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, s. 265-277.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Doświadczenia emigracyjne w kontekście marginalizacji społeczno-ekonomicznej (na przykładzie województwa podlaskiego), [w:] Piotr Kryczka, Joanna Bielecka-Prus (red.), Przemiany miast polskich po 1989, WSPA, Lublin 2010, s. 219-233.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Tradycyjne i nowe grupy emigrantów zarobkowych z województwa podlaskiego w kontekście danych demograficznych i materiałów biograficznych, [w:] Mariusz Zemło (red.), Małe miasta. Społeczność, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Collegium Suprasliense, Lublin – Supraśl 2011, s. 443-471.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Wzory współczesnych emigracji zarobkowych z województwa podlaskiego, „Studia Socjologiczne” nr 4/2010, s. 201-236.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, The Experience of Labour Emigration in the Life of Married Women. The Case of Podlasie, Poland, “International Migration” (w druku).pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, „Uciekający” kapitał. Emigracja zarobkowa w świetle badań ankietowych mieszkańców Białegostoku, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 16/2010, s. 73-96.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Niemcy bliskie i dalekie w świetle doświadczeń emigracyjnych mieszkańców północno-wschodniej Polski, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 18/2011, s. 101-133.pl
dc.description.referencesCieślińska Barbara, Formy migracji a procesy integracji. Współczesna emigracja zarobkowa z województwa podlaskiego, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” nr 2/2011, s. 97-113.pl
dc.description.referencesDanilewicz Wioletta, Sytuacja życiowa dzieci w rodzinach migracyjnych, Trans Humana, Białystok 2006.pl
dc.description.referencesDanowski Jarosław (red.), Rodziny białostockie na przełomie wieków, Urząd Miejski, Białystok 1999.pl
dc.description.referencesDavies Norman, Europa, tłum. Elżbieta Tabakowska, Znak, Kraków 2004.pl
dc.description.referencesDmochowska Małgorzata, Nota metodologiczna, [w:] Joanna Wieczorek-Łada, Wojciech Jocz (red.), Styl życia młodzieży Białegostoku a zdrowie, Urząd Miejski, Białystok 2006.pl
dc.description.referencesDobrzański Dariusz, Zagadnienie indywidualizmu a wirtualne wspólnoty, [w:] Anna Wachowiak (red.), Socjologia jako społeczna terapia, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2008, s. 165-184.pl
dc.description.referencesDomanowska Agnieszka, Mońki umarły, „Metro” 17.07.2008, s. 7.pl
dc.description.referencesDomaradzka Ewa, Polacy zatrudnieni za granicą i cudzoziemcy pracujący w Polsce, „Polityka Społeczna” nr 274-275/1996.pl
dc.description.referencesDrinkwater Stephen, Eade John, Garapich Michał, Poles apart? EU enlargement and the labour market outcomes of immigrants in the United Kingdom, “International Migration” vol. 47, no. 1/2009, p. 161-190.pl
dc.description.referencesDudziak Sławomir, Kultura – dyfuzja – pogranicze – człowiek, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 5/1996, s. 25-36.pl
dc.description.referencesDuszczyk Maciej, Członkostwo Polski w Unii Europejskiej oraz szanse na uzyskanie pracy za granicą w opinii polskiego społeczeństwa i polskich pracowników sezonowych, [w:] Paweł Kaczmarczyk, Wojciech Łukowski (red.), Polscy pracownicy na rynku Unii Europejskiej, Scholar, Warszawa 2004, s. 278-290.pl
dc.description.referencesDüvell Franck, Garapich Michał, Polish migration to the UK: continuities and discontinuities, COMPAS, Working Paper 84/11, University of Oxford 2011.pl
dc.description.referencesDyczewski Leon, Tożsamość społeczno-kulturowa w globalizującym się świecie, „Kultura i Społeczeństwo” nr 1/2000, s. 27-42.pl
dc.description.referencesDyczewski Leon, Trwałość i zmienność kultury polskiej, Akademia Społeczna, Wojewódzki Dom Kultury, Lublin 2002.pl
dc.description.referencesDyczewski Leon, Grupy marginalne, [w:] Leon Dyczewski (red.), Kultura grup mniejszościowych i marginalnych, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2005, s. 29-47.pl
dc.description.referencesDyczewski Leon (red.), Kultura grup mniejszościowych i marginalnych, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2005.pl
dc.description.referencesEade John, Drinkwater Stephen, Garapich Michał, Polscy migranci w Londynie – klasa społeczna i etniczność. Raport z badań dla ESRC, CRONEM, University of Surrey 2007.pl
dc.description.referencesEhrenreich Barbara, Hochschild Arlie R. (eds.), Global Woman: Nannies, Maids and Sex Workers in New Economy, Metropolitan Books “Henry Holt and Company”, New York 2003.pl
dc.description.referencesEhrenreich Barbara, Za grosze pracować i (nie) przeżyć, tłum. Barbara Gadomska, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2006.pl
dc.description.referencesElrick Tim, The influence of migration on origin communities: Insights from Polish migrations to the West, “Europe-Asia Studies” vol. 60, no. 9/2008,p. 1503–1517.pl
dc.description.referencesElrick Tim, Transnational networks of Eastern European labour migrants, rozprawa doktorska, Fachbereich Geowissenschaften der Freien Universitat, Berlin 2009.pl
dc.description.referencesEpstein Gil S., Herd and network effects in migration decision-making, “Journal of Ethnic and Migration Studies” vol. 34, no. 4/2008, p. 567-583.pl
dc.description.referencesErdmans Mary, Opposite Poles. Immigrants and Ethnics in Polish Chicago, 1976-1990, The Pensylvania State University Press, University Park 1998.pl
dc.description.referencesFaist Thomas, The Volume and Dynamics of International Migration and Transnational Social Spaces, Oxford University Press, Oxford 2000.pl
dc.description.referencesFan C. Simon, Stark Oded, A theory of migration as a response to occupational stigma, “International Economic Review” vol. 52, no. 2/2011, p. 549-571.pl
dc.description.referencesFatyga Barbara, Fluderska Grażyna, Wertenstein-Żuławski Jerzy, Wszystko byłoby z nami w porządku, gdyby nie rzeczywistość, [w:] Krzysztof Koseła (red.), Młodym być… Młodzież szkolna ’92, CBOS, Warszawa 1993, s. 22-82.pl
dc.description.referencesFeynman Richard P., „Pan raczy żartować, panie Feynman!”. Przypadki ciekawego człowieka, Znak, Kraków 2007.pl
dc.description.referencesFielding Anthony J., Migration and culture, [in:] Anthony G. Champion, Anthony J. Fielding (eds.), Migration Processes and Patterns. Research Progress and Prospects, Belhaven Press, London 1992, p. 201-212.pl
dc.description.referencesFielding Anthony J., Migration and social mobility in urban systems: national and international trends, [in:] Hermanus S. Geyer (ed.), International Handbook of Urban Policy, vol. 1, Edward Elgar Publishing, Cheltenham 2007, p. 107-137.pl
dc.description.referencesFihel Agnieszka, Kaczmarczyk Paweł, Okólski Marek, Migracje „nowych Europejczyków” − teraz i przedtem, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.pl
dc.description.referencesFirlit-Fesnak Grażyna (red.), Migracje międzynarodowe a modernizacja systemu politycznego i społecznego, IPS, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesFlyvbjerg Bent, Pięć mitów o badaniach typu studium przypadku, „Studia Socjologiczne” nr 2(177)/2005, s. 41-69; Five misunderstandings about case-study research, “Qualitative Inquiry” vol. 12, no. 2/2006, p. 219-245.pl
dc.description.referencesFomina Joanna, Światy równoległe – wizerunek własny Polaków w Wielkiej Brytanii, maszynopis referatu w ISP 2009, http://www.isp.org.pl/files/1975607530144791001254742838.pdfpl
dc.description.referencesFrankfort-Nachmias Chava, Nachmias David, Metody badawcze w naukach społecznych, tłum. Elżbieta Hornowska, Zysk i S-ka, Poznań 2001.pl
dc.description.referencesFrejka Tomaš, Okólski Marek, Sword Keith, In-Depth Studies on Migration in Central and Eastern Europe: The Case of Poland, United Nations, Geneva 1998.pl
dc.description.referencesFrelak Justyna, Łada Agnieszka, Schwarz Kristin, Parkes Roderick (red.), Polska migracja zarobkowa do Niemiec − fakty i mity, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2010.pl
dc.description.referencesFriszke Andrzej, Warszawa nad Tamizą. Z dziejów emigracji politycznej po drugiej wojnie światowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Warszawa 1994.pl
dc.description.referencesFuller Alexandra, Dzieci Mandeli, „National Geographic” nr 7/2010.pl
dc.description.referencesGalasińska Aleksandra, Leavers and stayers discuss returning home: Internet discourses on migration in the context of the post-communist transformation, “Social Identities” vol. 16, no. 3/2010, p. 309-324.pl
dc.description.referencesGalbraith John K., Istota masowego ubóstwa, tłum. Wiesława Rączkowska, PWN, Warszawa 1987.pl
dc.description.referencesGandziarowska Jagoda, Polacy w Berlinie. Uwarunkowania aktywności stowarzyszeniowej polskich imigrantów, „CMR Working Papers” nr 10(68)/2006.pl
dc.description.referencesGarapich Michał, „Wyjechałem ot, tak… i nie jestem emigrantem”. Polski dominujący dyskurs migracyjny i jego kontestacje na przykładzie Wielkiej Brytanii, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” nr 4/2009, s. 41-65.pl
dc.description.referencesGarapich Michał, Transnationalism revisited – migration between Poland and United Kingdom. Introduction to the special issue, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” nr 1/2011, s. 5-10.pl
dc.description.referencesGiddens Anthony, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, PWN, Warszawa 2001.pl
dc.description.referencesGiddens Anthony, Socjologia, tłum. Alina Szulżycka, PWN, Warszawa 2004.pl
dc.description.referencesGiza Anna, Życie jako opowieść, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 1991.pl
dc.description.referencesGlick Schiller Nina, Basch Linda, Blanc-Szanton Christina, Transnationalism: a new analytic framework for understanding migration, “Annals of the New York Academy of Sciences” no. 645/1992, p. 1-24.pl
dc.description.referencesGlińska Ewa, Zarządzanie procesem kształtowania wizerunku miasta wśród jego mieszkańców na przykładzie Zambrowa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.pl
dc.description.referencesGoban-Klas Tomasz, Od społeczeństwa masowego do społeczeństwa medialnego, [w:] Wacław Strykowski, Wojciech Skrzydlewski (red.), Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2004, s. 10-18.pl
dc.description.referencesGolemo Karolina, Kowalska-Angelelli Kamila, Pittau Franco, Ricci Antonio, La Polonia nuovo paese di frontiera. Da migranti a comunitari, IDOS, Caritas Italiana, Roma 2006.pl
dc.description.referencesGoworko-Składanek Beata, Sytuacja edukacyjna dzieci ze środowisk emigracyjnych na tle wybranych dokumentów Wspólnot Europejskich, [w:] Ryszard Bera (red.), Wielka emigracja zarobkowa młodzieży. Wyzwania dla edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.pl
dc.description.referencesGórny Agata, Wybrane zagadnienia podejścia jakościowego w badaniach nad migracjami międzynarodowymi, „Przegląd Polonijny” z. 3/2005, s. 155-170.pl
dc.description.referencesGórny Agata, Koryś Piotr (red.), Obywatelstwo wielokrotnego wyboru, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.pl
dc.description.referencesGórny Agata, Stola Dariusz, Akumulacja i wykorzystanie migracyjnego kapitału społecznego, [w:] Ewa Jaźwińska, Marek Okólski (red.), Ludzie na huśtawce. Migracje między peryferiami Polski i Zachodu, Scholar, Warszawa 2001, s. 164-187.pl
dc.description.referencesGrabowska-Lusińska Izabella, Okólski Marek, Migracja z Polski po 1 maja 2004 r.: jej intensywność i kierunki geograficzne oraz alokacja migrantów na rynkach pracy krajów Unii Europejskiej, „CMR Working Papers” nr 33(91)/2008.pl
dc.description.referencesGrabowska-Lusińska Izabella, Okólski Marek, Emigracja ostatnia?, Scholar, Warszawa 2009.pl
dc.description.referencesGrzymała-Kazłowska Aleksandra, From ethnic cooperation to in-group competition: undocumented Polish workers in Brussels, “Journal of Ethnic and Migration Studies” vol. 31, no. 4/2005, p. 675-697.pl
dc.description.referencesGrzymała-Kazłowska Aleksandra, Cztery dyskursy o imigrantach w Polsce, „Przegląd Polonijny” z. 3/2005, s. 117-138.pl
dc.description.referencesHalfacree Keith H., Boyle Paul J., The challenge facing migration research: the case for a biographical approach, “Progress in Human Geography” vol. 17, no. 3/1993, p. 333-348.pl
dc.description.referencesHamm Bernd, Wprowadzenie do socjologii osadnictwa, tłum. Anna Rosłan, Książka i Wiedza, Warszawa 1990.pl
dc.description.referencesHammersley Martyn, Atkinson Paul, Metody badań terenowych, Zysk i S-ka, Poznań 2000.pl
dc.description.referencesHaug Sonja, Migration networks and migration decision-making, “Journal of Ethnic and Migration Studies” vol. 34, no. 4/2008, p. 585-605.pl
dc.description.referencesHelling Ingeborg, Metoda badań biograficznych, „Kultura i Społeczeństwo” nr 3(29)/1985, s. 93-115.pl
dc.description.referencesHorváth Istvan, The culture of migration of the rural Romanian young people, “Journal of Ethnic and Migration Studies” vol. 34, no. 5/2008, p. 771-786.pl
dc.description.referencesHuk Beata, Aspiracje migracyjne młodzieży na przykładzie badań młodzieży uczącej się w Białymstoku, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 16/2010, s. 97-110.pl
dc.description.referencesHułas Maciej, Emigracja jako opcja, „Ethos” nr 3-4(87-88)/2009, s. 247-262.pl
dc.description.referencesHuman Development Report 2009, 2010, http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2011/.pl
dc.description.referencesHuntington Samuel P., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, tłum. Hanna Jankowska, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 1998.pl
dc.description.referencesIglicka Krystyna, Mechanisms of migration from Poland before and during the transition period, “Journal of Ethnic and Migration Studies” vol. 26, no. 1/2000, p. 61-73.pl
dc.description.referencesIglicka Krystyna, Czy upadek mitu Ameryki? Badania nad legalnymi migracjami zarobkowymi z Polski po 1 maja 2004 roku do Stanów Zjednoczonych, „Przegląd Polonijny” z. 3-4/2008, s. 5-23.pl
dc.description.referencesIglicka Krystyna, Kontrasty migracyjne Polski. Wymiar transatlantycki, Scholar, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesIglicka Krystyna, Powroty Polaków po 2004 roku. W pętli pułapki migracji, Scholar, Warszawa 2010.pl
dc.description.referencesIglicka Krystyna, Weinar Agnieszka, Wpływ rozszerzenia Unii Europejskiej na ruchy migracyjne na terenie Polski, „Przegląd Polonijny” z. 2/2007, s. 93-114.pl
dc.description.referencesJan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Znak, Kraków 2005.pl
dc.description.referencesJan Paweł II, Orędzia na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 1985-2005, zebrał ks. Wojciech Necel, Hlondianum, Poznań 2009.pl
dc.description.referencesJanowska Halina, Emigracje zarobkowe z Polski 1918-1939, PWN, Warszawa 1981.pl
dc.description.referencesJasiecki Krzysztof, Autobiograficzne „case study” jako przejaw wyobraźni socjologicznej, „Studia Socjologiczne” nr 1(196)/2010, s. 171-182.pl
dc.description.referencesJasińska-Kania Aleksandra, Zmiany postaw Polaków wobec różnych narodów i państw, [w:] Aleksandra Jasińska-Kania (red.), Bliscy i dalecy, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.pl
dc.description.referencesJasińska-Kania Aleksandra (red.), Bliscy i dalecy, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.pl
dc.description.referencesJaźwińska Ewa, Metody ilościowe w badaniach nad migracjami międzynarodowymi, „Przegląd Polonijny” z. 3/2005, s. 139-154.pl
dc.description.referencesJaźwińska Ewa, Okólski Marek (red.), Ludzie na huśtawce. Migracje między peryferiami Polski i Zachodu, Scholar, Warszawa 2001.pl
dc.description.referencesJończy Romuald, Ekonomiczne konsekwencje i determinanty zagranicznych migracji zarobkowych, „Polityka Społeczna” nr 5-6/2000, s. 6-12.pl
dc.description.referencesJończy Romuald, Migracje zarobkowe ludności autochtonicznej z województwa opolskiego. Studium ekonomicznych determinant i konsekwencji, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2003.pl
dc.description.referencesJończy Romuald, Zewnętrzne migracje ludności wiejskiej Opolszczyzny po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Konsekwencje w kontekście sytuacji społeczno-demograficznej i regionalnego rynku pracy, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole – Wrocław 2008.pl
dc.description.referencesKaczmarczyk Paweł, Mobilność cyrkulacyjna jako kategoria badawcza w naukach społecznych, „Studia Socjologiczne” nr 4(167)/2002, s. 37-66.pl
dc.description.referencesKaczmarczyk Paweł, Migracje zarobkowe Polaków w dobie przemian, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.pl
dc.description.referencesKaczmarczyk Paweł, Współczesne procesy migracyjne z Polski − stan wiedzy, „Przegląd Polonijny” z. 2/2007, s. 41-74.pl
dc.description.referencesKaczmarczyk Paweł (red.), Współczesne migracje zagraniczne Polaków. Aspekty regionalne i lokalne, OBM WNE UW, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesKaczmarczyk Paweł, Łukowski Wojciech (red.), Polscy pracownicy na rynku Unii Europejskiej, Scholar, Warszawa 2004.pl
dc.description.referencesKaczmarczyk Paweł, Okólski Marek (red.), Polityka migracyjna jako instrument promocji zatrudnienia i ograniczenia bezrobocia, Ośrodek Badań nad Migracjami WNE UW, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesKaczmarczyk Paweł, Tyrowicz Joanna (red.), Współczesne procesy migracyjne w Polsce a aktywność organizacji pozarządowych w obszarach powiązanych z rynkiem pracy, FISE, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesKaltenberg-Kwiatkowska Ewa (red.), Miasta polskie w dwusetlecie prawa o miastach, PTS, Warszawa 1994.pl
dc.description.referencesKandel William, Massey Douglas S., The culture of Mexican migration: a theoretical and empirical analysis, “Social Forces” vol. 80, no. 3/2002, p. 981-1004.pl
dc.description.referencesKawczyńska-Butrym Zofia, Migracje. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009.pl
dc.description.referencesKawczyńska-Butrym Zofia, Zdrowotne aspekty emigracji, „Ethos” nr 3 -4(87-88)/2009, s. 263-274.pl
dc.description.referencesKępińska Ewa, Recent trends in international migration – Poland 2003, “CMR Working Papers” no. 52/2003.pl
dc.description.referencesKępińska Ewa, Kobiety i mężczyźni w migracjach sezonowych, [w:] Paweł Kaczmarczyk, Wojciech Łukowski (red.), Polscy pracownicy na rynku Unii Europejskiej, Scholar, Warszawa 2004, s. 141.pl
dc.description.referencesKępińska Ewa, Kobiety i mężczyźni w legalnych migracjach pracowniczych do Niemiec, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Kobiety i młodzież w migracjach, Neriton, Warszawa 2005, s. 297.pl
dc.description.referencesKępińska Ewa, Recent Trends in International Migration. The SOPEMI report for Poland, “CMR Working Papers” vol. 29, no. 87/2007, p. 1-109.pl
dc.description.referencesKępińska Ewa, Migracje sezonowe z Polski do Niemiec. Mechanizmy rekrutacji, rola rodziny i zróżnicowanie według płci, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesKicinger Anna, Weinar Agnieszka (eds.), State of Art of the Migration Research in Poland, “CMR Working Papers” vol. 26, no. 84/2007.pl
dc.description.referencesKindler Marta, Napierała Joanna (red.), Migracje kobiet. Przypadek Polski, Scholar, Warszawa 2010.pl
dc.description.referencesKing Russell, Towards a New Map of European Migration, “International Journal of Population Geography” no. 8/2002, p. 89-106.pl
dc.description.referencesKlimaszewski Bolesław (red.), Emigracja z Polski po 1989 roku, Grell, Kraków 2002.pl
dc.description.referencesKłoskowska Antonina, Kultura, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 2, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999, s. 99-110.pl
dc.description.referencesKłoskowska Antonina, Kultura, [w:] Piotr Sztompka, Marek Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Znak, Kraków 2009, s. 288-298.pl
dc.description.referencesKofman Eleonore, Female “birds of passage” a decade later: gender and immigration in the European Union, “International Migration Review” vol. 33, no. 2/1999, p. 269-299.pl
dc.description.referencesKołodko Grzegorz, Wędrujący świat, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesKondracki Tadeusz, „Mała Polska” nad Tamizą, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2009.pl
dc.description.referencesKorczyńska-Winiarczyk Joanna, Sezonowe wyjazdy zarobkowe Polaków do Niemiec, Scholar, Warszawa 2003.pl
dc.description.referencesKoseła Krzysztof (red.), Młodym być… Młodzież szkolna ’92, CBOS, Warszawa 1993.pl
dc.description.referencesKowalska-Angelelli Kamila, Polscy imigranci we Włoszech, „CMR Working Papers” nr 17(75)/2007.pl
dc.description.referencesKozak Stanisław, Patologia eurosieroctwa w Polsce. Skutki migracji zarobkowych dla dzieci i ich rodzin, Difin, Warszawa 2010.pl
dc.description.referencesKozek Wiesława, Doświadczenia a stereotypy etniczne. Niemcy w opinii Polaków pracujących na obszarze państw niemieckich w latach osiemdziesiątych, [w:] Aleksandra Jasińska-Kania (red.), Bliscy i dalecy, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.pl
dc.description.referencesKozień Monika (red.), Wielokulturowość a migracje, MPS i „Proxenia”, Warszawa 2005.pl
dc.description.referencesKrasnodębska Anna, Znaczenie zagranicznych migracji zarobkowych w ocenie kobiet z Opolszczyzny, „Studia Socjologiczne” nr 4(195)/2009, s. 251-272.pl
dc.description.referencesKrasnodębski Zdzisław, Większego cudu nie będzie, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2011.pl
dc.description.referencesKręciewska Anna, Program au pair oraz indywidualna emigracja zarobkowa a procesy integracji i akulturacji, praca licencjacka, Instytut Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2011.pl
dc.description.referencesKryczka Piotr, Bielecka-Prus Joanna (red.), Przemiany miast polskich po 1989, WSPA, Lublin 2010.pl
dc.description.referencesKrzyżowski Łukasz, Między gminą Radgoszcz a resztą Europy. Ku antropologii transmigracji, Nomos, Kraków 2009.pl
dc.description.referencesKrzyżowski Łukasz, Wiejskie migrowanie na przestrzeni stu lat. Studium gminy Radgoszcz, „Wieś i Rolnictwo” nr 143(1)/2009, s. 113-133.pl
dc.description.referencesKubiak Hieronim, Slany Krystyna, Migracje, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 2, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999, s. 243-249.pl
dc.description.referencesKuglarz Arkadiusz, Maciejewicz Patrycja, Ilu Polaków wyjedzie pracować do Niemiec, „Gazeta Wyborcza” 18.04.2011, s. 24-25.pl
dc.description.referencesKukulak-Dolata Iwona, Arendt Łukasz (red.), Profile emigracji zarobkowych mieszkańców województwa podlaskiego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku i IPiSS w Warszawie, Białystok –Warszawa 2009.pl
dc.description.referencesKula Marcin, Zmienne zjawisko długiego trwania, „Przegląd Polonijny” z. 2/2007, s. 9-17.pl
dc.description.referencesKurcz Zbigniew, Emigracja z Polski po 1980 roku, [w:] Władysław Misiak (red.), Nowa emigracja i wyjazdy zarobkowe za granicę, PTS, Wrocław 1991, s. 31-92.pl
dc.description.referencesKurcz Zbigniew, Pogranicza: modelowe euroregiony czy tereny tradycyjnej rywalizacji?, [w:] Zbigniew Kurcz (red.), Pogranicze z Niemcami a inne pogranicza Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999, s. 8-9.pl
dc.description.referencesKurcz Zbigniew (red.), Pogranicze z Niemcami a inne pogranicza Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.pl
dc.description.referencesLatuch Mikołaj, Współczesna emigracja zarobkowa Polaków. Aspekty demograficzne i społeczno-ekonomiczne zewnętrznego procesu migracyjnego ludności Polski lat osiemdziesiątych XX wieku, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 1996.pl
dc.description.referencesLee Everett S., A theory of migration, “Demography” no. 3/1966, p. 47-57.pl
dc.description.referencesLencznarowicz Jan, Wyobraźnia polityczna polskiej emigracji po II wojnie światowej. Zarys tematu, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Migracje polityczne XX wieku. Migracje i społeczeństwo, t. 4, Neriton, Warszawa 2000, s. 65-85.pl
dc.description.referencesLeven Bozena, Poland’s transition and new opportunities for women, “Feminist Economics” vol. 14, no. 1/2008, p. 123-136.pl
dc.description.referencesLiberska Barbara, Socjologiczna problematyka międzynarodowej migracji wysoko kwalifikowanych kadr (tzw. drenaż mózgów), „Studia Socjologiczne” nr 4/1976, s. 171.pl
dc.description.referencesLinton Ralph, Kulturowe podstawy osobowości, PWN, Warszawa 1975.pl
dc.description.referencesLutyńska Krystyna, Postrzeganie i wyobrażenia mieszkańców Łodzi o Polakach wyjeżdżających w latach 80-tych za granicę na stałe i czasowo, [w:] Władysław Misiak (red.), Nowa emigracja i wyjazdy zarobkowe za granicę, PTS, Wrocław 1991, s. 144-169.pl
dc.description.referencesŁada Agnieszka, Wizerunek polskich imigrantów w prasie niemieckiej, [w:] Justyna Frelak, Agnieszka Łada, Kristin Schwarz, Roderick Parkes (red.), Polska migracja zarobkowa do Niemiec − fakty i mity, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2010, s. 59-99.pl
dc.description.referencesŁada Agnieszka, Segeš Frelak Justyna (red.), Znikająca granica, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2012.pl
dc.description.referencesŁaniewska Grażyna, Rodzina w oczach białostockiej młodzieży − stan faktyczny i oczekiwania, [w:] Jarosław Danowski (red.), Rodziny białostockie na przełomie wieków, Urząd Miejski, Białystok 1999, s. 97-108.pl
dc.description.referencesŁepkowski Paweł, Zimna przyjaźń, „Najwyższy Czas” nr 38/2009, s. XXII.pl
dc.description.referencesŁodziński Sławomir, Obcy czy obywatele? Problemy migracji z krajów Trzeciego Świata do Europy Zachodniej w latach dziewięćdziesiątych, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Migracje 1945-1995. Migracje i społeczeństwo, Neriton, Warszawa 1999, s. 86-102.pl
dc.description.referencesŁukowski Wojciech, Wyjazdy sezonowe do Niemiec – próba wyjaśnienia ich społecznego sensu, „Przegląd Polonijny” z. 3/2005, s. 45-58.pl
dc.description.referencesŁukowski Wojciech, Współczesne migracje – potencjał konsensusu politycznego?, [w:] Grażyna Firlit-Fesnak (red.), Migracje międzynarodowe a modernizacja systemu politycznego i społecznego, IPS, Warszawa 2008, s. 33-46.pl
dc.description.referencesMach Zdzisław, Niechciane miasta. Migracja i tożsamość społeczna, Universitas, Kraków 1998.pl
dc.description.referencesMałachowski Witold, Migracje we współczesnym świecie − implikacje dla Polski, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2010.pl
dc.description.referencesMarshall Gordon (red.), Słownik socjologii i nauk społecznych, PWN, Warszawa 2004.pl
dc.description.referencesMassey Douglas S., Arango Joaquin, Hugo Graeme, Kouaouci Ali, Pellegrino Adela, Taylor J. Edward, Theories of International Migration: A Review and Appraisal, “Population and Development Review” vol. 19, no. 3/1993, p. 431-466.pl
dc.description.referencesMassey Douglas S., Arango Joaquin, Hugo Graeme, Kouaouci Ali, Pellegrino Adela, Taylor J. Edward, Worlds in Motion: Understanding International Migration at the End of the Millennium, Clarendon Press, Oxford 1998.pl
dc.description.referencesMichałowski Kazimierz, Szanse i zagrożenia rolnictwa podlaskiego w kontekście procesów integracyjnych z Unią Europejską, [w:] Jerzy Bański (red.), Wieś i rolnictwo u progu Unii Europejskiej. Studia obszarów wiejskich, t. 1, PTG, Warszawa 2001, s. 175-183.pl
dc.description.referencesMigracje zagraniczne a polityka rodzinna, Biuletyn RPO – Materiały nr 66, Zeszyty Naukowe, Warszawa 2009.pl
dc.description.referencesMilewski Maciej, Ruszczak-Żbikowska Joanna, Motywacje do wyjazdu, praca, więzi społeczne i plany na przyszłość polskich migrantów przebywających w Wielkiej Brytanii i Irlandii, „CMR Working Papers” nr 35(97)/2008.pl
dc.description.referencesMioduszewska Marta, Najnowsze migracje z Polski w świetle danych Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności, „CMR Working Papers” nr 36(94)/2008, seria „Prace Migracyjne”.pl
dc.description.referencesMisiak Władysław (red.), Nowa emigracja i wyjazdy zarobkowe za granicę, PTS, Wrocław 1991.pl
dc.description.referencesMorawska Ewa, Labor Migrations of Poles in the Atlantic World Economy 1880-1914, “Comparative Studies in Society and History” vol. 31, no. 2/1989, p. 237-272.pl
dc.description.referencesMorawska Ewa, Structuring migration: The case of Polish income-seeking travelers to the West, “Theory and Society” no. 30/2001, p. 47-80.pl
dc.description.referencesMorawska Ewa, Badania nad imigracją/etnicznością w Europie i Stanach Zjednoczonych: analiza porównawcza, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” nr 1/2009, s. 7-26.pl
dc.description.referencesMorokvasic Miriana, Birds of passage are also women…, “International Migration Review” vol. 18, no. 4/1983, p. 886-907.pl
dc.description.referencesMorokvasic Miriana, “Settled in mobility”: engendering post-war emigration in Europe, “Feminist Review” no. 77/2004, p. 7-25.pl
dc.description.referencesMostwin Danuta, The Transplanted Family. A Study of Social Adjustment of the Polish Immigrant Family to the United States after the Second World War, Arno Press, A New York Times Co., New York 1980.pl
dc.description.referencesMostwin Danuta, Emigranci polscy w USA, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1991.pl
dc.description.referencesMoya Jose C., Domestic service in a global perspective: Gender, migration and ethnic niches, “Journal of Ethnic and Migration Studies’’ vol. 33, no. 4/2007, p. 559-579.pl
dc.description.referencesMycielska-Dowgiałło Elżbieta (red.), Ci, o których powinniśmy pamiętać, Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin, Warszawa 2010.pl
dc.description.referencesNiedźwiedzki Dariusz, Migracje i tożsamość. Od teorii do analizy przypadku, Nomos, Kraków 2010.pl
dc.description.referencesNowacki Tadeusz, Przedmowa, [w:] Ryszard Bera (red.), Wielka emigracja zarobkowa młodzieży. Wyzwania dla edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.pl
dc.description.referencesNowicka Ewa, Świat człowieka – świat kultury, PWN, Warszawa 2007.pl
dc.description.referencesNowicka Ewa, Migracje powrotne jako przedmiot badań, „Przegląd Polonijny” z. 2/2007, s. 75-92.pl
dc.description.referencesNowicka Ewa, Cieślińska Barbara (red.), Wędrowcy i migranci. Pomiędzy marginalizacją a integracją, Nomos, Kraków 2005.pl
dc.description.referencesNowotny Sławomir, Opinia publiczna, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 3, Oficyna Naukowa, Warszawa 2000, s. 15-22.pl
dc.description.referencesOkólski Marek, Przemiany ludnościowe we współczesnej Polsce w perspektywie minionego stulecia, [w:] Mirosława Marody (red.), Wymiary życia społecznego, Scholar, Warszawa 2002, s. 26-68.pl
dc.description.referencesOkólski Marek, Demografia zmiany społecznej, Scholar, Warszawa 2004.pl
dc.description.referencesOkólski Marek, Wyzwania demograficzne Europy i Polski, „Studia Socjologiczne” nr 4(199)/2010.pl
dc.description.referencesOsipowicz Dorota, Rola sieci i kapitału społecznego w migracjach zarobkowych: przykład Moniek, „CMR Working Papers” nr 46/2002.pl
dc.description.referencesOssowski Stanisław, Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny, [w:] Dzieła, t. 3, PWN, Warszawa 1967.pl
dc.description.referencesPerepeczko Barbara, Migranci wiejscy na zagranicznych rynkach pracy, [w:] Maria Wieruszewska (red.), Tu i tam. Migracje z polskich wsi za granicę, IRWiR PAN, Warszawa 2007, s. 121-162.pl
dc.description.referencesPessar Patricia R., Mahler Sarah J., Transnational migration: bringing gender in, “International Migration Review” vol. 37, no. 3/2003, p. 812-846.pl
dc.description.referencesPetersen William, Typology of Migration, “American Sociological Review” vol. 23, no. 3/1958, p. 256-266.pl
dc.description.referencesPilch Andrzej, Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych: XVIII-XX wiek, PWN, Warszawa 1984.pl
dc.description.referencesPodemski Krzysztof, Socjologia podróży, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2004.pl
dc.description.referencesPolakowska-Kujawa Jolanta (red.), Współczesna Europa w procesie zmian, Difin, Warszawa 2006.pl
dc.description.referencesPopławski Tadeusz (red.), Miasta na uboczu. Przyczynek do socjologii peryferii, Wydawnictwo FUW, Białystok 1994.pl
dc.description.referencesPopławski Tadeusz, Peryferyjność i społeczeństwo. Dylematy przełomu w Europie, Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych, Białystok 1997.pl
dc.description.referencesPopławski Tadeusz, Migracje a przemiany struktur społeczności lokalnych Polski północno-wschodniej i Śląska Opolskiego, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Migracje 1945-1995. Migracje i społeczeństwo, Neriton, Warszawa 1999, s. 124-146.pl
dc.description.referencesPopławski Tadeusz, Migracje masowe z peryferii do centrów. Przyczyny, skutki i strategie migracji Polaków do Europy Zachodniej, [w:] Jolanta Polakowska-Kujawa (red.), Współczesna Europa w procesie zmian, Difin, Warszawa 2006, s. 146-158.pl
dc.description.referencesPortes Alejandro, Guarnizo Luis E., Landolt Patricia, Theoretical convergencies and empirical evidence in the study of immigrant transnationalism: Pitfalls and promise of an emergent research field, “Ethnic and Racial Studies” vol. 22, no. 2/1999, p. 217-237.pl
dc.description.referencesPotrykowska Alicja, Migracje zagraniczne w Polsce, Biuletyn RPO – Materiały nr 66, Zeszyty Naukowe, Warszawa 2009, s. 17-46.pl
dc.description.referencesPraszałowicz Dorota, Teoretyczne koncepcje procesów migracyjnych, „Przegląd Polonijny” z. 4/2002, s. 10-40.pl
dc.description.referencesPraszałowicz Dorota, Dawne i nowe migracje, dawne i nowe konceptualizacje w badaniach migracyjnych, „Przegląd Polonijny” z. 2/2007, s. 19-40.pl
dc.description.referencesPraszałowicz Dorota, Polskie studia na temat migracji kobiet: wybrane perspektywy teoretyczne i wyniki badań, [w:] Krystyna Slany (red.), Migracje kobiet. Perspektywa wielowymiarowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, s. 51-61.pl
dc.description.referencesPraszałowicz Dorota, Polacy w Berlinie. Strumienie migracyjne i społeczności imigracyjne. Przegląd badań, Księgarnia Akademicka, Kraków 2010.pl
dc.description.referencesPyffel Radosław, Chińczycy u bram, „Najwyższy Czas” nr 31-32/2009, s. LIX.pl
dc.description.referencesRabikowska Marta, The ritualisation of food, home and national identity among Polish migrants in London, “Social Identities” vol. 16, no. 3/2010, p. 377-398.pl
dc.description.referencesRand Ayn, Atlas zbuntowany, tłum. Iwona Michałowska, Zysk i S-ka, Poznań 2004.pl
dc.description.referencesRavenstein Ernest G., The laws of migration I, “Journal of the Statistical Society” no. 48/1885, p. 167-235.pl
dc.description.referencesRavenstein Ernest G., The laws of migration II, “Journal of the Statistical Society” no. 52/1889, p. 241-301.pl
dc.description.referencesReczyńska Anna, Emigracja z Polski do Kanady w okresie międzywojennym, Ossolineum, Wrocław 1986.pl
dc.description.referencesRoczniki Demograficzne 2004-2010, Główny Urząd Statystyczny, Warszawapl
dc.description.referencesRoguska Beata, Praca Polaków za granicą, Raport CBOS, BS/160/2010.pl
dc.description.referencesRomaniszyn Krystyna, Świat gospodarek ludzkich, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1994.pl
dc.description.referencesRomaniszyn Krystyna, Implikacje kulturowe migracji międzynarodowych, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Migracje, historia, kultura. Migracje i społeczeństwo, t. 7, Neriton, Warszawa 2002, s. 9-24.pl
dc.description.referencesRomaniszyn Krystyna, Odrodzenie rasizmu jako element zmian kulturowych implikowanych przez międzynarodowe migracje, „Studia Polonijne” nr 23/2002.pl
dc.description.referencesRomaniszyn Krystyna, Kulturowe implikacje międzynarodowych migracji, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2003.pl
dc.description.referencesRomaniszyn Krystyna (red.), Portrety i autoportret. Polacy o sobie, innych narodach, Europie i Unii Europejskiej, Nomos, Kraków 2005.pl
dc.description.referencesRomaniszyn Krystyna, Rzecz o pracy i konsumpcji, Nomos, Kraków 2007.pl
dc.description.referencesRomaniszyn Krystyna, Wprowadzenie, [w:] Maria Wieruszewska (red.), Tu i tam. Migracje z polskich wsi za granicę, IRWiR PAN, Warszawa 2007, s. 9-14.pl
dc.description.referencesRomaniszyn Krystyna (ed.), Culture and migration. The cultural implications of international migrations in the light of fieldwork evidence, Nomos, Kraków 2008.pl
dc.description.referencesRyan Louise, How women use family networks to facilitate migration: a comparative study of Irish and Polish women in Britain, “History of the Family” no. 14/2009, p. 217-231.pl
dc.description.referencesSadowski Andrzej, Socjologia pogranicza, [w:] Andrzej Sadowski (red.), Wschodnie pogranicze w perspektywie socjologicznej, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1995, s. 12-19.pl
dc.description.referencesSadowski Andrzej, Białystok. Kapitał społeczny mieszkańców miasta, WSE, Białystok 2006.pl
dc.description.referencesSakson Andrzej, Migracje – fenomen XX i XXI wieku, „Przegląd Zachodni” nr 2/2008, s. 11.pl
dc.description.referencesSakson Barbara, Źródła pionierskiego łańcucha migracyjnego, [w:] Ewa Jaźwińska, Marek Okólski (red.), Ludzie na huśtawce. Migracje między peryferiami Polski i Zachodu, Scholar, Warszawa 2001, s. 206-240.pl
dc.description.referencesSakson Barbara, Najnowsza emigracja Polaków do Stanów Zjednoczonych na przykładzie metropolii chicagowskiej: stagnacja czy zmiany?, [w:] Ewa Nowicka, Barbara Cieślińska (red.), Wędrowcy i migranci. Pomiędzy marginalizacją a integracją, Nomos, Kraków 2005, s. 165-179.pl
dc.description.referencesSamoraj Beata, Polski rynek pracy wobec cudzoziemców poszukujących zatrudnienia. Spojrzenie pracodawców i polityków gospodarczych, [w:] Grażyna Firlit-Fesnak (red.), Migracje międzynarodowe a modernizacja systemu politycznego i społecznego, IPS, Warszawa 2008, s. 117-140.pl
dc.description.referencesSchaefer Richard T., Sociology, McGraw-Hill, New York 1989.pl
dc.description.referencesSchultz Helga, Robotnicy na pograniczu polsko-niemieckim w okresie realnego socjalizmu i transformacji, [w:] Zbigniew Kurcz (red.), Pogranicze z Niemcami a inne pogranicza Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999, s. 99-118.pl
dc.description.referencesScott John, Marshall Gordon, A Dictionary of Sociology, Oxford University Press, Oxford 2005.pl
dc.description.referencesSiciński Andrzej, Styl życia, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 4, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002.pl
dc.description.referencesSiemieńska Renata (red.), Aktorzy życia publicznego. Płeć jako czynnik różnicujący, Scholar, Warszawa 2003.pl
dc.description.referencesSiewiera Beata, Migracje a peryferyjność, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 5/1996, s. 49-58.pl
dc.description.referencesSilverman David, Interpretacja danych jakościowych, tłum. Małgorzata Głowacka-Grajper, Joanna Ostrowska, PWN, Warszawa 2007.pl
dc.description.referencesSkoczek Maria, Współczesne migracje zarobkowe. Regionalne studia porównawcze, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Migracje i społeczeństwo. Zbiór studiów 2, IH PAN, Warszawa 1997, s. 13-20.pl
dc.description.referencesSlany Krystyna, Emigracje zagraniczne z Polski w świetle Narodowego Spisu Powszechnego 2002, [w:] Ewa Nowicka, Barbara Cieślińska (red.), Wędrowcy i migranci. Pomiędzy marginalizacją a integracją, Nomos, Kraków 2005, s. 147-164.pl
dc.description.referencesSlany Krystyna (ed.), International Migration. A Multidimensional Analysis, Wydawnictwo Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 2005.pl
dc.description.referencesSlany Krystyna (red.), Migracje kobiet. Perspektywa wielowymiarowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.pl
dc.description.referencesStanley Liz, On auto/biography in sociology,“Sociology” vol. 27, no. 1/1993, p. 41-52.pl
dc.description.referencesStark Oded, Fan C. Simon, The Analytics of Seasonal Migration, “CMR Working Papers” vol. 12, no. 70/2006.pl
dc.description.referencesStola Dariusz, Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989, IPN, ISP, PAN, Warszawa 2010.pl
dc.description.referencesStrykowski Wacław, Skrzydlewski Wojciech (red.), Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2004.pl
dc.description.referencesStrzelczyk Jerzy, Migracje w naszym kręgu cywilizacyjnym doby preindustrialnej, [w:] Kazimierz Ilski (red.), Obrazy migracji, Wydawnictwo Instytutu Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2010, s. 90.pl
dc.description.referencesSulima Elżbieta, Przesłanki wyboru pracy za granicą – przykład Polski i województwa podlaskiego, [w:] Andrzej F. Bocian (red.), Podlasie a procesy integracji, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2005, s. 77-96.pl
dc.description.referencesSułek Antoni, Historia Zjazdów Socjologicznych, Zielona Góra 2000, http://www.zjazd-pts.uz.zgora.pl/historia.html.pl
dc.description.referencesSzczepański Jan, Odmiany czasu teraźniejszego, Książka i Wiedza, Warszawa 1971.pl
dc.description.referencesSztompka Piotr, Socjologia, Znak, Kraków 2009.pl
dc.description.referencesSztompka Piotr, Kucia Marek (red.), Socjologia. Lektury, Znak, Kraków 2009.pl
dc.description.referencesSzyfer Anna, Ludzie pogranicza. Kulturowe uwarunkowania osobowości, WSNHiD, Poznań 2005.pl
dc.description.referencesSzymański Edward, Życie społeczne, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 3/1993, s. 207-222.pl
dc.description.referencesSzymański Edward, Ibn Chaldun i jego nauki społeczne, „Pogranicze. Studia Społeczne” t. 4/1994, s. 143-153.pl
dc.description.referencesŚliz Anna, Szczepański Marek S., Wielokulturowość w metropolii. Szkic do portretu socjologicznego, [w:] Piotr Kryczka, Joanna Bielecka-Prus (red.), Przemiany miast polskich po 1989, WSPA, Lublin 2010, s. 53-64.pl
dc.description.referencesŚlusarczyk Magdalena, recenzja książki: Metz-Goeckel Sigrid, Muenst Agnes Senganata, Kałwa Dobrochna, Migration als Ressource. Zur Pendelmigration polnischer Frauen in Privathaushalte der Bundesrepublik, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” nr 4/2010, s. 163-169.pl
dc.description.referencesŚwięćkowska Teresa, Migracje i gender z perspektywy pracy domowej i opiekuńczej, raport 2010, http://www.isp.org.pl/files/20805115360883641001265983595.pdfpl
dc.description.referencesTarkowska Elżbieta, Czas w życiu Polaków, IFiS PAN, Warszawa 1992.pl
dc.description.referencesTarkowska Elżbieta, Mit, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 2, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999, s. 249-252.pl
dc.description.referencesTemple Bogusia, Narrative Analysis of Written Texts: Reflexivity in Cross Language Research, “Qualitative Research” vol. 3, no. 8/2008, p. 355-365.pl
dc.description.referencesThaut Laura, EU integration and emigration consequences: the case of Lithuania, “International Migration” vol. 47, no. 1/2009, p. 191-233.pl
dc.description.referencesThomas William, Znaniecki Florian, Chłop polski w Europie i Ameryce, LSW, Warszawa 1976.pl
dc.description.referencesToczydłowska Katarzyna, Otoka Żaklina, Exodus – nasz czy cudzy interes?, raport z przeprowadzonego badania oraz odbytych debat cząstkowych, Stowarzyszenie Kuźnia Talentów, Białystok 2007.pl
dc.description.referencesUrbańska Sylwia, Transnarodowość jako perspektywa ujęcia macierzyństwa w warunkach migracji, [w:] Krystyna Slany (red.), Migracje kobiet. Perspektywa wielowymiarowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, s. 75-85.pl
dc.description.referencesUrbańska Sylwia, „Cała Polska liczy eurosieroty”. Panika moralna i płeć w wykluczeniu oraz stygmatyzacji rodzin migrantów, „Kultura i Społeczeństwo” nr 3/2010, s. 61-88.pl
dc.description.referencesUrry John, Socjologia mobilności, tłum. Janusz Stawiński, PWN, Warszawa 2009.pl
dc.description.referencesVizi E. Sylvester, Reversing the Brain Drain from Eastern European Countries: The “Push” and “Pull” Factors, “Technology in Society” vol. 15/1993, p. 101-109.pl
dc.description.referencesWalczak Bartłomiej, Migracje poakcesyjne z perspektywy ucznia, Pedagogium Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesWalczak Bartłomiej, Społeczne, edukacyjne i wychowawcze konsekwencje migracji rodziców i opiekunów prawnych uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, Rzecznik Praw Dziecka, Pedagogium Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Warszawa 2008.pl
dc.description.referencesWaters Malcolm, Globalization, Routledge, London 1995.pl
dc.description.referencesWądołowska Katarzyna, Stosunek Polaków do innych narodów, Raport CBOS, BS/12/2010.pl
dc.description.referencesWedel Janine R., Prywatna Polska, tłum. Sergiusz Kowalski, TRIO, Warszawa 2007.pl
dc.description.referencesWęgleński Jan, Urbanizacja bez modernizacji?, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.pl
dc.description.referencesWhite Anne, Polish families and migration since EU accession, The Policy Press University of Bristol, Bristol 2011.pl
dc.description.referencesWhite Anne, Ryan Louise, Polish “temporary” migration: The formation and significance of social networks, “Europe-Asia Studies” vol. 60, no. 9/2008, p. 1467-1502.pl
dc.description.referencesWieczorek-Łada Joanna, Jocz Wojciech (red.), Styl życia młodzieży Białegostoku a zdrowie, Urząd Miejski, Białystok 2006.pl
dc.description.referencesWieruszewska Maria (red.), Tu i tam. Migracje z polskich wsi za granicę, IRWiR PAN, Warszawa 2007.pl
dc.description.referencesWildstein Bronisław, Nowy alfabet Wildsteina, „Uważam Rze” nr 11/2011, s. 63.pl
dc.description.referencesWorek Barbara, „Zwykli ludzie” o sobie, Polsce, Europie i Unii Europejskiej, [w:] Krystyna Romaniszyn (red.), Portrety i autoportret. Polacy o sobie, innych narodach, Europie i Unii Europejskiej, Nomos, Kraków 2005, s. 143-171.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E. (red.), Migracje i społeczeństwo, t. 1, Neriton, Warszawa 1997.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E. (red.), Migracje 1945-1995. Migracje i społeczeństwo, t. 3, Neriton, Warszawa 1999.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E. (red.), Migracje polityczne XX wieku. Migracje i społeczeństwo, t. 4, Neriton, Warszawa 2000.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E., Mit powrotu: diaspory i kraj ojczysty, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Diaspory. Migracje i społeczeństwo, t. 6, Neriton, Warszawa 2001, s. 201-203.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E. (red.), Diaspory. Migracje i społeczeństwo, t. 6, Neriton, Warszawa 2001.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E. (red.), Migracje, historia, kultura. Migracje i społeczeństwo, t. 7, Neriton, Warszawa 2002.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E. (red.), Kobiety i młodzież w migracjach, t. 10, Neriton, Warszawa 2005.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E., Migrare – humanum est… Refleksje z bliskiej i dalekiej perspektywy, [w:] Jan E. Zamojski (red.), Kobiety i młodzież w migracjach, Neriton, Warszawa 2005, s. 9-26.pl
dc.description.referencesZamojski Jan E., Pracownia Migracji Masowych Instytutu Historii PAN i jej seria wydawnicza „Migracje i społeczeństwo”, „Nauka” nr 3/2007, s. 153-162.pl
dc.description.referencesZąbek Maciej, Etniczne uwarunkowania wielokulturowości, [w:] Monika Kozień (red.), Wielokulturowość a migracje, MPS i „Proxenia”, Warszawa 2005.pl
dc.description.referencesZemło Mariusz, Nauczyciele jako przedmiot badań socjologicznych, [w:] Mariusz Zemło (red.), Nauczyciele Białegostoku. Zdrowie, styl życia, środowisko szkolne, Urząd Miejski, Białystok 2007, s. 9-22.pl
dc.description.referencesZemło Mariusz (red.), Nauczyciele Białegostoku. Zdrowie, styl życia, środowisko szkolne, Urząd Miejski, Białystok 2007.pl
dc.description.referencesZlotnik Hania, International Migrant Women in Europe, [in:] Krystyna Slany (ed.), International Migration. A Multidimensional Analysis, Wydawnictwo Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 2005, p. 67-92.pl
dc.description.referencesZnaniecki Florian, Przedmowa, [w:] Józef Chałasiński, Młode pokolenie chłopów, t. 1, LSW, Warszawa 1984, s. IX-XVIII.pl
dc.description.referencesZnaniecki Florian, Wstęp do socjologii, PWN, Warszawa 1988 (wyd. I: Poznań 1922).pl
dc.description.referencesŻołędowski Cezary, „Nomadyczna wielokulturowość”? Migracje zarobkowe jako czynnik zmiany lokalnych kapitałów społeczno-kulturowych na pograniczach, [w:] Urszula Abłażewicz-Górnicka, Kazimierz Krzysztofek, Radosław Oryszczyszyn, Andrzej Sadowski, Kapitały społeczne i kulturowe miast środkowoeuropejskich i wschodnioeuropejskich pograniczy, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2009, s. 93-105.pl
Występuje w kolekcji(ach):Książki / Rozdziały (WUwB)
Książki/Rozdziały (WSoc)

Pliki w tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
B_Cieslinska__Emigracje_bliskie_i_dalekie.pdf1,59 MBAdobe PDFOtwórz
Pokaż uproszczony widok rekordu Zobacz statystyki


Pozycja jest chroniona prawem autorskim (Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone)