Ocena przestrzennego zróżnicowania sytuacji finansowej gmin województwa świętokrzyskiego z wykorzystaniem miary syntetycznej

Abstract

Stabilność i pewność uzyskiwania dochodów determinują zakres i poziom lokalnych usług publicznych oraz realizowanych zadań gminy. Celem artykułu było zbadanie zróżnicowania sytuacji finansowej 70 gmin wiejskich województwa świętokrzyskiego na podstawie miary syntetycznej zbudowanej na podstawie celowo wybranego zestawu zmiennych diagnostycznych. Poziom sytuacji finansowej gmin wyznaczono metodą miary syntetycznej na podstawie zmiennych prostych per capita: m.in. dochody własne, dotacje, subwencja ogólna, dochody z tytułu udziału w PIT i CIT, wydatki inwestycyjne. Do obliczeń wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego z lat 2010 i 2015 opisujące zbiorowość gmin wiejskich analizowanego województwa. Sytuacja finansowa badanych gmin jest trudna, na co wskazują niskie wartości miary syntetycznej. Miara syntetyczna potwierdziła zróżnicowanie sytuacji finansowej analizowanych gmin wiejskich. Jej wartość wahała się w granicach od 0,24 do 0,50 w 2010 roku i od 0,26 do 0,47 w 2015 roku w przypadku metody bezwzorcowej i od 0,59 do 0,82 w 2010 roku i od 0,62 do 0,81 w 2015 r. w przypadku metody odległości z metryką euklidesową. Analiza danych wskazuje, że na sytuację finansową wpływają poziom dochodów z podatków i opłat lokalnych oraz dochodów z tytułu udziału w PIT i CIT. Niski udział dochodów własnych w dochodach ogółem gmin świętokrzyskich świadczy o ich niskiej samodzielności dochodowej. Wydatki inwestycyjne są na niskim poziomie, co powinno skłaniać do stałej analizy wydatków i zadłużenia gmin. Wskazana metoda daje podstawę oceny i porównania obiektów wielocechowych według ustalonych kryteriów. Dostarcza ona informacji o rozpatrywanej kategorii obiektów.

The stability and certainty of income are determined by the scope and level of local public services and the tasks of the municipality. The aim of the article is to examine the financial situation of rural gminas in Świętokrzyskie voivodship in 2010 and 2015. The level of financial situation of gminas was determined by the method of synthetic indicator based on simple variables per capita: own income, subsidies, income from participation in PIT and CIT, investment expenditures. For calculations, the data of the Central Statistical Office of 2010 and 2015 describing the population of rural gminas analyzed in the voivodeship were used. The financial situation of the examined communes is difficult, as indicated by the low values of the synthetic measure. The synthetic measure has confirmed the diversity of the financial condition of the communes analyzed in rural areas. Its value ranged from 0.24 to 0.50 in 2010 and from 0.26 to 0.47 in 2015 for the dummy method and from 0.59 to 0.82 in 2010 and 0.62 to 0.81 in 2015 for the distance method with the Euclidean metric. Data analysis indicates that the level of income from local taxes and charges and income from participation in PIT and CIT is influenced by the financial situation. The low share of own incomes in the total revenues of the Świętokrzyskie voivodeships indicates their low self-sufficiency. Investment expenditure is low, which should lead to a constant analysis of municipal expenditure and indebtedness. This method gives a basis for evaluating and comparing multi-objective objects according to set criteria. It provides information about the object category being considered.