Potencjał komunikacyjny podręczników do nauki języka obcego na przykładzie języka niemieckiego

Abstract

Od ponad 40 lat obowiązującym podejściem w kształceniu obcojęzycznym jest podejście komunikacyjne, a najważniejszym celem edukacji językowej jest rozwijanie kompetencji komunikacyjnej. Jednak jak pokazuje historia, ani realizacja podejścia komunikacyjnego, ani osiąganie kompetencji komunikacyjnej przez uczących się nie są łatwymi celami w procesie formalnej nauki języka obcego. Kształcenie językowe warunkowane jest bowiem przez wiele czynników, a za jeden z nich uznać można niewątpliwie podręcznik. W niniejszym artykule przedstawia się wyniki analizy podręcznika do nauki języka niemieckiego pod kątem jego potencjału komunikacyjnego.W tymcelu odwołuje się do zasad komunikacji międzyludzkiej w ogóle, teoretycznych rozważań obecnych w literaturze przedmiotu, a także dostępnych praktycznych rozwiązań dydaktycznych. Jak pokazuje badanie, podręczniki (w artykule zaprezentowany jest jeden, całe badanie objęło analizę kilku) odznaczają się niskim potencjałem komunikacyjnym. Świadczą o tym m.in. niewielka liczba tekstów autentycznych, niewłaściwie formułowanie poleceń czy też brak zadań komunikacyjnych. Za interesujące i właściwe dla grupy docelowej można byłoby uznać tematy leksykalne pojawiające się w analizowanych podręcznikach, lecz ich realizacja (wyrażająca się w koncepcji ćwiczeń) odbiega od komunikacyjnego schematu obowiązującego współcześnie podejścia. I choć wiadomo, że podręcznik to tylko jedna z możliwych pomocy dydaktycznych, to z drugiej strony wiadomo również, ze większość nauczycieli bardzo chętnie z niego korzysta i wiernie odtwarza tok lekcji według instrukcji podręcznikowych. W kontekście tak dużego „przywiązania” nauczycieli do podręczników, powinno się w sposób szczególny monitorować ich jakość i dążyć do jak najbardziej optymalnych rozwiązań przy ich tworzeniu.

For more than 40 years, the current approach in foreign language education has been the communication approach, and the most important goal of language education is to develop communication skills. But as history shows, neither the communication approach nor the communicative competence of learners are easy targets for the formal learning of a foreign language. Language training is conditioned by many factors, and one of them is undoubtedly the textbook. This article presents the results of the analysis of German language textbook in terms of its communication potential. To this end, it refers to the principles of interpersonal communication in general, the theoretical considerations present in the literature of the subject, as well as the available practical teaching solutions. As the survey shows, textbooks have low communication potential. This is evidenced by, among others, a small number of authentic texts, improperly formulated instructions, or lack of communication tasks. It would be interesting and appropriate from the perspective of the target group to recognize the lexical themes appearing in the analyzed textbooks, but their implementation (expressed in the concept of exercise) differs from the communicative schema of today’s approach. Although it is known that the textbook is only one of the possible teaching aids, on the other hand it is also known that most teachers are eager to use it and faithfully reproduces the course of the lesson according to the instruction manual. In the context of so much “attachment” of teachers to textbooks, one should monitor their quality in detail and strive for optimal solutions for their development.