Dobro wspólne a zrównoważony rozwój

Abstract

Dobro wspólne jest pojęciem trudnym do jednoznacznego zdefiniowania. Kryje ono w sobie nie tylko zasoby materialne (finalne i produkcyjne) i usługi, ale również specyficzne relacje pomiędzy zarządzającymi dobrem wspólnym. Nadrzędną cechą gospodarowania na zasadach dobra wspólnego jest zapewnienie trwałości i jak najbardziej sprawiedliwego dostępu do zasobu. Takie podejście powoduje, że dominująca w ekonomii głównego nurtu zasada maksymalizacji zysku ma ograniczone zastosowanie. Z tego powodu, z ekonomicznego punktu widzenia dobro wspólne jest zazwyczaj uznawane za nieefektywne rozwiązanie. Dopiero rozwój badań nad instytucjami nieformalnymi w ramach Nowej Ekonomii Instytucjonalnej oraz przyznanie Elinor Ostrom nagrody Banku Szwecji doprowadziły do zwiększenia zainteresowania dobrem wspólnym i ukazania niewycenianych korzyści płynących z jego stosowania. Efektem są pierwsze próby budowy nowej koncepcji ekonomicznej – ekonomii dobra wspólnego. Analiza cech charakterystycznych dobra wspólnego pozwala na stwierdzenie, że idea ta ma wiele cech wspólnych z koncepcją rozwoju zrównoważonego. Bardziej szczegółowe badania wskazują także na istnienie licznych różnic pomiędzy tymi koncepcjami. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie charakterystycznych cech dobra wspólnego, ocena relacji między dobrem wspólnym a rozwojem zrównoważonym oraz analiza możliwości wykorzystania dobra wspólnego we wdrażaniu koncepcji rozwoju zrównoważonego. Uzyskane wyniki skłaniają do konstatacji, że rozwój zrównoważony jest bardziej złożoną koncepcją, w ramach której idea dobra wspólnego może być uwzględniona, jednakże za jej pomocą da się osiągnąć jedynie wybrane cele. Opracowanie zostało przygotowane na podstawie krytycznej analizy krajowej i zagranicznej literatury. Ponadto, w procesie badawczym zastosowano metodę indukcyjną, która umożliwiła przedstawienie ogólnych wniosków.

The concept of common good is a difficult one to define. Not only does it encompass material resources and services, but also specific relationships between people managing the common good. The overriding feature of management based on the common good principle is to ensure the durability and the most equitable access to the resource. Under this approach, the principle of profit maximization, dominant in mainstream economics, is of limited use. For this reason, economic activity aimed at on informal institutions within the framework of the New Institutional Economics and the award for Elinor Ostrom granted by the Bank of Sweden that have led to increased interest in common good and the benefits of its use. As a result, first attempts have been made to build a new economic concept - economy for the common good. Analysis of the characteristics of common good leads to the conclusion that this idea has much in common with the concept of sustainable development. More detailed studies also indicate the existence of numerous differences between these two concepts. The purpose of this paper is to identify the specific characteristics of common good, to study the relationship between common good and sustainable development, and to analyse the possibilities of using common good in implementing the concept of sustainable development. The results make it possible to conclude that sustainable development is a more complex concept than that of common good. However, the latter may be effective in implementing sustainability in selected areas. The study was prepared based on critical analysis of domestic and foreign literature, and the research process used the inductive method as a means of reaching general conclusions.