Co irytuje twórczych nauczycieli?

Abstract

W przypadku zawodu nauczyciela istnieje wiele sytuacji wywołujących irytację tej grupy społecznej. Termin irytacja występuje też w kontekście syndromu wypalenia zawodowego. Temat podjęto z uwagi na konsekwencje, jakie on wywołuje, zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym nauczycieli. W artykule przedstawiono wyniki badań jakościowych, które przeprowadzono w kwietniu i maju 2013 roku przez autorkę artykułu w ramach pracy doktorskiej. Uczestniczyły w nich nauczycielki wykazujące preferencje w zakresie twórczych orientacji życiowych – osoby, które zmiany i różnicę traktują jako naturalny porządek rzeczy, chętnie podejmują się realizowania nowych zadań, szukają nowych możliwości i sposobów rozwiązania trudnych sytuacji. W badaniach zastosowano metodę indywidualnych przypadków, techniką był wywiad w postaci kwestionariusza wywiadu. Wykorzystano koncepcję analizy danych jakościowych Mathew B. Milesa i A. Michaela Hubermana. W świetle przeprowadzonych badań irytację twórczych nauczycieli wywoływały takie aspekty szkolnej rzeczywistości, jak: poziom kursów organizowanych w ramach doskonalenia zawodowego, formy przeprowadzania i oceniania sprawdzianów oraz konkursów, biurokracja, przepisy prawa oświatowego, nadmierne oczekiwania rodziców wobec dzieci, jak też wyposażenie szkół. W przypadku jednej osoby wystąpiło zmęczenie pracą i zniechęcenie, które mogło doprowadzić do objawów wypalenia zawodowego. Wyniki analizy wykazały, że badane nauczycielki irytowały te elementy, które utrudniały im realizowanie postulatu wychowania do twórczości.

There are numerous situations that cause irritation among teachers. The term irritation is also present in the context of a job burnout syndrome. The author took up this topic due to the consequences it brings both in professional and private life of the teachers. The article presents the results of the qualitative research, which was conducted in April and May 2013 by the author, within the framework of her doctoral dissertation. In this research participated teachers displaying preferences in the field of creative life orientations—people treating change and difference as a natural order of things; willing to take up new tasks; looking for new opportunities and ways to solve difficult situations. The author used a method of individual cases and a technique of an interview in the form of a questionnaire. The concept of qualitative data analysis by Matthew B. Miles and A. Michael Huberman has been used. In the light of the research, irritation of creative teachers was caused by such aspects of school reality as: the level of courses organised in the framework of vocational training, forms of organisation and evaluation of tests and competitions, bureaucracy, educational law, excessive expectations of parents towards their children, as well as the equipment of schools. In case of one teacher, work fatigue and discouragement has been noticed that could lead to the symptoms of a job burnout. The results of the research proved that these elements irritated the examined teachers that hindered the implementation of the postulate of education towards creativity.