Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji:
http://hdl.handle.net/11320/433
Tytuł: | Wpływ osadnictwa dorzecza Douspudy (Douszpudy, Dowspudy, Rospudy) na przemiany środowiska naturalnego do XVII wieku |
Inne tytuły: | The impact of the River Douspuda (Douszpuda, Dowspuda, Rospuda) Basin on natural environment changes until the 17th century Влияние заселения бассейна Douspudy (Douszpudy, Dowspudy, Роспуды) на изменения натуральной среды до XVII века |
Autorzy: | Naruszewicz, Tomasz |
Słowa kluczowe: | Bakałarzewo Filipów Janówka Przerośl Raczki Rospuda Douspuda Dowspuda Grabowo Raczkowicz Pac Wołłowicz Chlewiński Szembel the Jatvingians Catholic Church Olwita deanery Grand Duchy of Lithuania Tomasz Naruszewicz Бакалажево Яновка Пшеросль Рачки Роспуда Довспуда Грабово Рачкевичи Пацы Волловичи Хлевинские Шембели ятвяги католический костел деканат Ольвита Великое княжество Литовское Томаш Нарушевич Jaćwingowie Kościół katolicki dekanat Olwita Wielkie Księstwo Litewskie |
Data wydania: | 2012 |
Data dodania: | 23-sty-2014 |
Wydawca: | Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku |
Źródło: | Studia Podlaskie T. 20, 2012, s. 91-127 |
Abstrakt: | The Rospuda River was called in the past Douspud, Douszpud or Dowspuda.
Before 1939 it was located very close to the state border, currently the province
border. In modern times, there were five parishes of the Olwita deanery near
the River: Przerośl, Filipów, Bakałarzewo, Raczki and Janówka. The name of the
River derives from the Jatvingian language used by the ancient inhabitants of
these lands – the Jatvingians.
The beginning of Christian permanent settlement took place there only in the
first half of the 16th century. Inter alia, the following families took part in it:
the Raczkowicz, Szembel, Wołłowicz as well as royal officials. The first church
is most likely to have originated in Bakałarzewo (1520). In 1562, on the other
hand, Przerośl vicar was replaced. Another church was built in Filipów (1567).
The oldest known reference to the existence of a church in Raczki comes from
1599. A turn of the 16th and 17th centuries is also the most probable time of
the establishment of Catholic church in Janówka. It should be added here that
as early as in 1559, a Latin church was also functioning in Grabowo and an Orthodox
church in Dowspuda (1541).
Four cities developed here: Bakałarzewo (1558), Przerośl (1566), Filipów (1567)
and Raczki (1682). Przerośl and Filipów are royal centers bestowed Magdeburg
law by the monarchs. In 1570 Sigmund August granted this privilege to Filipów
whereas in 1576 Stefan Batory – to Przerośl. Two other cities belonged to the
nobles, inter alia, the Raczkowicz, Wolski, Pac or Chlewiński, and were functioning
within the frames of the rights granted to them by the successors.
A turning point of this area’s development was the middle of the 17th century
when wars and plagues decimated its population and contributed to the decline
of the cities and villages. Реку Роспуду в прошлом звали Douspudа, Douszpudа или Dowspudа. До 1939 г. она находилась очень близко государственной, в настоящее время воеводской, границы. В близи ее в новое время находилось пять приходов деканата Ольвита: Пшеросль, Филипов, Бакалажево, Рачки и Яновка. Название реки происходит из ятвяжского языка, которым пользовались давние жители этих земель – ятвяги. Начало христианского постоянного заселения произошло здесь лишь в первой половине XVI в. В нем приняли участие, в частности, Рачкевичи, Шембели, Волловичи, а также королевские служащие. Наиболее вероятно, что первый костел возник в Бакалажеве (1520). В 1562 г. изменили пшеросльского приходского священника. Очередной храм был построен в Филипове (1567). Самые давние упоминания о существовании костела в Рачках происходят из 1599 г. Конец XVI – начало XVII столетия это наиболее вероятное время возникновения католического храма в Яновке. Нужно в этом месте добавить, что уже около 1559 г. действовал тоже латинский храм в Грабове и православная церковь в Довспуде (1541). Здесь возникли четыре города: Бакалажево (1558), Пшеросль (1566), Филипов (1567) и Рачки (1682). Пшеросль и Филипов это королевские центры, наделенные монархами магдебургским правом. Сигизмунд Август в 1570 г. присвоил такую привилегию Филипову, а Стефан Баторий в 1576 г. – Пшеросли. Два остальных принадлежали шляхте, в частности, Рачкевичам, Вольским, Пацам или Хлевинским и действовали в рамках прав, присвоенных им баринами. Поворотным моментом для этой территории стала половина XVII в., когда войны и эпидемии нанесли жестокий урон населению и повлекли за собой падение городов и деревень. Urząd Gminy Bakałarzewo |
E-mail: | bakal@poczta.onet.pl |
Opis: | Niniejszy artykuł to rozbudowana wersja części referatu wygłoszonego w Sekcji Geografii Historycznej Powszechnego Zjazdu Historyków w Olsztynie w 2009 roku, w której uczestniczyli między innymi: prof. Stanisław Alexandrowicz (przewodniczący), prof. Józef Maroszek, dr Piotr Grabowski, dr Henryk Rutkowski. |
URI: | http://hdl.handle.net/11320/433 |
DOI: | 10.15290/sp.2012.20.05 |
ISSN: | 0867-1370 |
Typ Dokumentu: | Article |
Występuje w kolekcji(ach): | Studia Podlaskie, 2012, tom XX |
Pliki w tej pozycji:
Plik | Opis | Rozmiar | Format | |
---|---|---|---|---|
Studia_Podlaskie_20_Naruszewicz.pdf | 868,31 kB | Adobe PDF | Otwórz |
Pozycja jest chroniona prawem autorskim (Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone)