O tzw. odwróconym słowniku starobiałoruskim z XVII wieku

Abstract

"Sinonima Slavyenorosskaya" – to anonimowy zabytek leksykografii zachodnioruskiej, opublikowany w 1889 roku przez ukraińskiego filologa Pawła Żyteckiego i datowany przez niego na koniec XVII w. Słownik stanowi „odwróconą” wersję Leksykonu P. Beryndy z 1627 roku, co oznacza, że językiem wyjściowym źródła jest żywa ruszczyzna, nasycona polonizmami, a rolę metajęzyka pełni cerkiewnosłowiański. W artykule omawia się głównie specyfikę leksykograficzną zabytku, elementy jego makro- i mikrostruktury, zależność od pierwowzoru, w pewnym stopniu również cechy językowe białoruszczyzny oraz charakter wpływów polskich.

"Sinonima Slavyenorosskaya" – ананiмны помнiк заходнерускай лексiкаграфii, апублiкаваны ў 1889 годзе ўкраiнскiм фiлолагам Паўлам Жытэцкiм i датаваны iм канцом XVII стагоддзя. Слоўнiк уяўляе сабой “адваротную” версiю “Лексiкона” П. Бярынды з 1627 года, а гэта азначае, што моваю зыходнай крынiцы з’яўляецца жывая рушчызна, насычаная паланiзмамi, а ролю метамовы выконвае царкоўнаславянская. У артыкуле гаворыцца галоўным чынам пра лексiкаграфiчную спецыфiку помнiка, элементы яго макра- i мiкраструктуры, залежнасць ад першаузору, у пэўнай ступенi таксама моўныя асаблiвасцi беларушчызны i характар польскiх уплываў.

"Sinonima Slavyenorosskaya" is an anonymous relic of West Ruthenian lexicography published in 1889 by an Ukrainian philologist Pavel Zityetzki who dated it to the end of the 17th century. The dictionary is an inverted version of P. Berynda’s Tezaurus of 1627, which means that the Russian language filled with Polonisms was the original language of the source. The role of metalanguage here was performed by the Church Slavonic language. The article discusses the features of lexicographic relic, the elements of its macro- and microstructures, dependence on a prototype as well as characteristics of the Belarusian language and types of influence from Polish.