К вопросу об изображении Руки в портрете преподобного Иоанна Дамаскина

Abstract

Badanie cech charakterystycznych przedstawienia wyglądu zewnętrznego w opisach świętych znajduje się na styku kilku obszarów problemowych: portretu językowego, specyfiki językowego i niejęzykowego przedstawienia świętego, problemu ciała w kulturze. W artykule rozpatrzone zostały cechy charakterystyczne przedstawienia ręki – części ciała świętego Jana Damasceńskiego, która była źródłem cierpienia i boskiego uzdrowienia. Analiza odzwierciedlenia językowego historii św. Jana Damasceńskiego w porównywanych ze sobą tekstach Четьи Минеи св. Димитрия Ростовского (1689–1705) i Żywotach Świętych Starego i Nowego Zakonu ks. P. Skargi pokazała, że minimalna opisowość jako konstytutywna cecha literatury religijnej sprawia, że wszelkie eksplicytne i implicytne wzmiankowanie o ręce, zarówno bezpośrednie, jak i opisowe, nabiera istotnego znaczenia. Szczegółowa analiza użycia wyrazów pozwoliła wykazać ważne rozszerzenie pola semantycznego, istotne dla wyrażenia znaczeń religijnych. Analiza odzwierciedlenia językowego historii św. Jana Damasceńskiego w porównywanych ze sobą tekstach Четьи Минеи св. Димитрия Ростовского (1689–1705) i Żywotach Świętych Starego i Nowego Zakonu ks. P. Skargi pokazała, że minimalna opisowość jako konstytutywna cecha literatury religijnej sprawia, że wszelkie eksplicytne i implicytne wzmiankowanie o ręce, zarówno bezpośrednie, jak i opisowe, nabiera istotnego znaczenia. Szczegółowa analiza użycia wyrazów pozwoliła wykazać ważne rozszerzenie pola semantycznego, istotne dla wyrażenia znaczeń religijnych.

Analysis of descriptions of the Saints and characteristics of their appearance includes a number of problem areas: a linguistic portrait, linguistic and nonlinguistic ways of describing the Saint and a problem of the body in culture. The paper concentrates on the means of describing the hand – a part of the body of Saint John of Damascus, which was a source of suffering and divine healing. A linguistic comparison of Saint John of Damascus’ history in Четьи Минеи св. Димитрия Ростовского (1689–1705) and Lives of the Saints of Old and New Order by priest P. Skarga shows that short description as the main feature of religious literature, explicit and implicit mentioning about the hand, both direct and descriptive one, take on significant meaning. A detailed analysis of the words used in both texts shows an important extension of the semantic field, relevant for the expression of religious meanings.