Homo absconditus – od założeń antropologicznych do uwarunkowań metodologicznych w pedagogice

Abstract

Artykuł wpisuje się obszar problematyki metodologicznej w pedagogice, który znajduje się na styku zagadnień antropologicznych i metodologicznych. Zakłada się ścisły związek wynikania założeń metodologicznych z przyjmowaną wcześniej koncepcją człowieka w namyśle pedagogicznym. Szczególnym obszarem prezentowanych tutaj badań jest rozumienie człowieka w kategorii homo absconditus. Stąd celem podejmowanej problematyki jest poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytanie główne: jakie założenia metodologiczne dla pedagogiki wynikają z przyjęcia antropologii homo absconditus? Metodą była hermeneutyczna analiza tekstów źródłowych oraz dedukcja. Treści zostały przedstawione w następującej kolejności: 1. Rozumienie homo absconditus i uzasadnienie wartości tego ujęcia w pedagogice. 2. Ukazanie przykładów z obszaru pedagogiki obecności elementów homo absconditus w dotychczasowym dorobku. 3. Przedstawienie propozycji metodologicznych, które stanowią wnioski z przeprowadzonych badań. Głównym wnioskiem przeprowadzonych analiz jest podkreślenie konieczności przyjmowania przez badacza postawy krytycyzmu poznawczego i twórczej niepewności względem wyników własnych badań. Pozostałe wnioski prowadzą do postulatu poszukiwania nowych rozwiązań metodologicznych w badaniach społecznych zawierających rozwiązania uwzględniające doświadczenia wspólnoty badaczy, empatycznego wejścia w badaną rzeczywistość oraz egzystencjalnego paradoksu.

The article is part of the area of methodological problems in pedagogy, which is located at the interface of anthropological and methodological issues. A close connection is assumed between the outcome of methodological assumptions and the previously accepted concept of man in pedagogical reflection. A special area of the research presented here is the understanding of man in the category homo absconditus. Hence, the aim of the subject matter undertaken is to seek an answer to the following main question: what methodological assumptions for pedagogy result from adopting the anthropology of homo absconditus? and the method is hermeneutic analysis of source texts and deduction. The content is presented in the following order: 1. Understanding homo absconditus and justifying the value of this approach in pedagogy. 2. Showing examples from the field of pedagogy of the presence of elements of homo absconditus in the existing body of work. 3. To present methodological proposals that constitute the conclusions of the conducted research. The main conclusion of the conducted research is to emphasise the necessity for the researcher to adopt an attitude of cognitive criticism and creative uncertainty towards the results of his/her own research. Other conclusions lead to the postulate of searching for new methodological solutions in social research containing solutions that take into account the experience of the community of researchers, empathic entry into the researched reality and existential paradox.