Przemoc rówieśnicza w perspektywie doświadczeń uczniów z niepełnosprawnością

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest poznanie doświadczeń związanych z przemocą rówieśniczą oraz zrozumienie ich znaczenia dla psychospołecznego i edukacyjnego funkcjonowania uczniów z niepełnosprawnością. W badaniach zastosowano metodę indywidualnych przypadków. Podstawę do sformułowania wniosków badawczych we wskazanym obszarze stanowią narracje trzech uczniów z niepełnosprawnością ze szkół średnich, będących ofiarami przemocy rówieśniczej. Prezentowane doświadczenia uczniów z niepełnosprawnością związane z byciem ofiarą przemocy rówieśniczej wraz z towarzyszącymi długotrwałymi konsekwencjami ukazują ich perspektywę funkcjonowania szkolnego i pozaszkolnego, w której na plan pierwszy wysuwają się traumatyczne doświadczenia, utrata poczucia bezpieczeństwa, bezradność oraz brak skutecznej pomocy i utrata nadziei na jej uzyskanie. Niepełnosprawność i związana z nią potencjalna słabość oraz reakcja na inność, odmienność jest postrzegana jako główna przyczyna nieprzyjaznych zachowań ze strony rówieśników. Prezentowane wyniki badań uzasadniają potrzebę szerokiego zaangażowania wszystkich uczestników procesu edukacyjnego (w tym głównie dyrekcji szkoły, nauczycieli, uczniów, rodziców i specjalistów) w tworzenie środowiska włączającego, wolnego od przemocy rówieśniczej, otwartego na różnorodność uczniów, promującego szacunek i empatię wobec innych osób, niezależnie od ich indywidualnych cech czy umiejętności.

The aim of this article is to explore peer violence as experienced by students with disabilities and understand its relevance to their psychosocial and educational functioning. The research used the individual case method. The narratives of three high school students with disabilities who are victims of peer violence form the basis for research conclusions in the area indicated. The presented experiences of students with disabilities related to experiencing peer violence along with the accompanying long-term consequences show their perspective of functioning both at school and beyond, in which traumatic experiences, loss of a sense of security, helplessness, and lack of effective help and loss of hope of receiving it come to the fore. Disability and the related potential weakness and reaction to otherness, being different are perceived as the main cause of hostile peer behavior The presented research results justify the need for broad involvement of all participants in the educational process (including mainly school principals, teachers, students, parents and specialists) in creating an inclusive environment, free of peer violence, open to the diversity of students, promoting respect and empathy towards other people, regardless of on their individual characteristics or skills.