Theological Motives for Condemning “Origenism”

Abstract

The article examines the controversial issues of the orthodoxy of Origen’s theology and the condemnation of “Origenism”. It is taken in quotation marks, since it significantly differs from the teaching of Origen itself. The purpose of this article is to establish the theological motives for the condemnation of “Origenism”. Disputes between Origen’s epigones and his opponents touched on a wide variety of theological issues. Accusations against Origen and his followers are quite contradictory from the standpoint of theology. The condemnation of Origen was directly initiated by the monks of the Eastern monasteries, disagreeing rather with the spiritual practices of the so‑called “Origenists”, and in fact – the followers of Evagrius Ponticus. In many ways, it was the works and activities of Evagrius Ponticus that provoked the condemnation of Origenism to a greater extent than the theology of Origen himself. At the same time, the accusations of heresy against Origen promoted by Emperor Justinian I in 543 differed from the accusations contained in the 15 rules of the Fifth Ecumenical Council against Origenism (553). It is concluded that the main reason for the condemnation was Origen’s free-thinking, which encouraged his followers to independently study Christian theology. The Alexandrian theologian presented his views in the form of “exercises” and not as dogmas; he proposed ideas and did not prescribe thinking in a certain way. This clearly contradicted the tendencies of dogmatization of the Christian doctrines and the growing influence of the imperial power on the Church.

Artykuł analizuje kontrowersyjne kwestie ortodoksyjności teologii Orygenesa i potępienia „orygenizmu”. Celem tego artykułu jest ustalenie teologicznych motywów potępienia „orygenizmu”. Spory między epigonami Orygenesa a jego przeciwnikami dotyczyły wielu różnych kwestii teologicznych. Oskarżenia przeciwko Orygenesowi i jego zwolennikom są dość sprzeczne z punktu widzenia teologii. Potępienie Orygenesa zostało bezpośrednio zainicjowane przez mnichów ze wschodnich klasztorów, nie zgadzających się raczej z duchowymi praktykami tak zwanych „orygenistów”, a w rzeczywistości – zwolenników Ewagriusza Pontyjskiego. Pod wieloma względami to właśnie dzieła i działalność Ewagriusza Pontyjskiego sprowokowały potępienie orygenizmu w większym stopniu niż teologia samego Orygenesa. Jednocześnie oskarżenia o herezję przeciwko Orygenesowi promowane przez cesarza Justyniana I w 543 r. różniły się od oskarżeń zawartych w 15 zasadach V Soboru Ekumenicznego przeciwko Orygenizmowi (553). Stwierdzono, że głównym powodem potępienia była wolnomyślicielska postawa Orygenesa, który zachęcał swoich zwolenników do niezależnego studiowania teologii chrześcijańskiej. Aleksandryjski teolog przedstawiał swoje poglądy w formie „ćwiczeń”, a nie dogmatów; proponował idee i nie nakazywał myślenia w określony sposób. Było to wyraźnie sprzeczne z tendencjami dogmatyzacji doktryn chrześcijańskich i rosnącym wpływem władzy cesarskiej na Kościół.