REPOZYTORIUM UNIWERSYTETU
W BIAŁYMSTOKU
UwB

Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji: http://hdl.handle.net/11320/18273
Pełny rekord metadanych
Pole DCWartośćJęzyk
dc.contributor.authorSaniewska, Diana-
dc.date.accessioned2025-05-30T07:32:55Z-
dc.date.available2025-05-30T07:32:55Z-
dc.date.issued2024-
dc.identifier.citationBiałorutenistyka Białostocka, T. 16, 2024, s. 190-209pl
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11320/18273-
dc.description.abstractThis paper attempts to capture the linguistic representations of sadness, anger and depression in the speech of a person with aphasia as the creator of an autobiographical narrative form, which I call aphasiography. The material for analysis (metaphors, phrases, vocabulary) was taken from Karolina Wiktor’s aphasiography Volga through Afazja and from interviews given by the author. The aim of the article is to present the specificity of the linguistic expression of sadness, anger and depression in the contexts of brain mechanisms of emotions after a cerebral incident and cognitive research on mental schemas. The research framework was created by cognitive linguistics (the theory of metaphors by George Lakoff and Mark Johnson) and classical philological analysis.The analysis showed that the linguistic representations of sadness, anger and depression in Karolina Wiktor’s aphasiography are based primarily on conventionalized spatial and ontological metaphorical models that are readable to an average user (wrong is down). However, they are supplemented by an individual perspective – based on organic foundations of the experience of aphasia – which creates a unique perspective on expressing emotions and viewing reality. Lexical philological analysis (hyperbole, synonymy, emotional character, semantics) confirms the semantic overlap of sadness, anger and depression, which is not only an expression of individual imagination, but is confirmed by clinical diagnoses in the field of psychology and psychiatry.pl
dc.language.isoplpl
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu w Białymstokupl
dc.subjectliterary aphasiographypl
dc.subjectaphasiapl
dc.subjectmetaphorpl
dc.subjectcognitive linguisticspl
dc.subjectapplied linguisticspl
dc.titleJęzykowe reprezentacje smutku, złości i depresji w afazjografii literackiej (na przykładzie Wołgą przez Afazję Karoliny Wiktor)pl
dc.title.alternativeLinguistic representations of sadness, anger and depression in literary aphasiography (Volga through Aphasia by Karolina Wiktor)pl
dc.typeArticlepl
dc.rights.holder© Copyright by Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2024pl
dc.identifier.doi10.15290/bb.2024.16.10-
dc.description.Emaild.saniewska@uwb.edu.plpl
dc.description.BiographicalnoteDiana Saniewska – dr w zakresie literaturoznawstwa (2015) i językoznawstwa (2023), asystent w Zakładzie Stosowanego Językoznawstwa Polonistycznego na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku; autor monografii Choroba i terapia. Światek medycyny wileńskiej w pamiętnikach I połowy XIX wieku (Białystok 2018) oraz Dyskurs o afazji: od medycyny do etnolingwistyki (Białystok 2025), redaktor naukowy sześciotomowego cyklu pokonferencyjnego Emocje/Literatura. Zajmuje się interdyscyplinarnymi badaniami dyskursu medycznego.pl
dc.description.AffiliationUniwersytet w Białymstokupl
dc.description.referencesAfazjografia. Organiczne zaburzenia mowy, red. Zbigniew Tarkowski, Warszawa 2021.pl
dc.description.referencesBarr-Zisowitz Carol, „Smutek” – czy istnieje takie zjawisko, [w:] Psychologia emocji, red. Michael Lewis, Jeannette M. Haviland-Jones, Gdańsk 2005, s. 761–779.pl
dc.description.referencesBergen Benjamin K., „What the F”. Co przeklinanie mówi o naszym języku, umyśle i nas samych, przeł. Zuzanna Lamża, Kraków 2019.pl
dc.description.referencesBigos Kamila, Badanie rozumienia wypowiedzi w afazji – propozycja metodologiczna, „Logopedia” 2021, nr 49 (1), s. 125–151.pl
dc.description.referencesBroyard Anatole, Upojony chorobą. Zapiski o życiu i śmieci, przeł. Agnieszka Nowakowska, Wołowiec 2010.pl
dc.description.referencesCare Quality Commission, Experts by Experience, 2023, https://www.cqc.org.uk/about-us/jobs/experts-experience [dostęp: 12.08.2024].pl
dc.description.referencesCarson Alan J., MacHale Siobhan, Allen Karina, Lawrie Stephen M., Dennis Martin, House Allan, Sharpe Michael, Depression after Stroke and Lesion Location: A Systematic Review, „Lancet” 2000, t. 356, s. 122–126.pl
dc.description.referencesDudek Dominika, Siwek Marcin, Współistnienie chorób somatycznych i depresji, „Psychiatria” 2007, t. 4, nr 1, s. 17–24.pl
dc.description.referencesDzięki Sędziemu nie bałam się afazji – z Karoliną Wiktor rozmawia Eliza Gaust, 2017, http://miejmiejsce.com/sztuka/dzieki-sedziemu-nie-balam-sie-afazji-karolina-wiktor [dostęp: 13.02.2023].pl
dc.description.referencesGainotti Guido, Marra Camillo, Determinants and Consequences of Post-Stroke Depression, „Current Opinion in Neurology” 2002, t. 15, s. 85–89.pl
dc.description.referencesGrabias Stanisław, O ekspresywności języka: ekspresja a słowotwórstwo, Lublin 1981.pl
dc.description.referencesHarciarek Michał, Jodzio Krzysztof, Charakterystyka wybranych zaburzeń emocjonalnych po udarze prawej półkuli mózgu, „Roczniki Psychologiczne” 2005, t. VIII, nr 2, s. 55–71.pl
dc.description.referencesIzdebski Zbigniew, Kozakiewicz Alicja, Mazur Joanna, Białorudzki Maciej, Humanizacja medycyny z perspektywy lekarzy i lekarek w Polsce, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2023, t. 29, nr 1, s. 29–35.pl
dc.description.referencesJestem Cyceronem afazji – z Karoliną Wiktor rozmawia Beata Igielska,2022, https://zdrowie.pap.pl/wywiady/byc-zdrowym/jestem-cyceronem-afazji [dostęp: 13.02.2023].pl
dc.description.referencesKępiński Antoni, Melancholia, Warszawa 1985.pl
dc.description.referencesKoper Beata, Patografia od historii przypadku do klinicznych opowieści, „Kultura Współczesna” 2019, t. 4 (107), s. 107–117.pl
dc.description.referencesKrótki Zuzanna, smutek w historii języka polskiego, „Conversatoria Linguistica” 2014, t. VIII, s. 37–49.pl
dc.description.referencesKuncy-Zając Anna, Depresja w metaforze, metaforyka depresji, „Acta Philologica” 2017, t. 50 (50), s. 177–189.pl
dc.description.referencesKuryłowicz Beata, Idiostyl a metafora pojęciowa, [w:] Socjolekt – idiolekt – idiostyl, red. Urszula Sokólska, Białystok 2017, s. 123–132.pl
dc.description.referencesLakoff George, Johnson Mark, Metafory w naszym życiu, przeł. Tomasz P. Krzeszowski, Warszawa 2010.pl
dc.description.referencesLakoff George, Turner Mark, More than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor, Stanford 1989.pl
dc.description.referencesLangacker Roland W., Wykłady z gramatyki kognitywnej. Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, red. Henryk Kardela, tłum. zbiorowe, Lublin 1995.pl
dc.description.referencesŁuczyński Edward, Dyslekt jako odmiana biolektu, „Poradnik Językowy” 2019, t. 761, z. 2, s. 83– 91.pl
dc.description.referencesMajka Klaudia, Zrozumieć złość chorego, [b.d.], https://klinikaprogres.pl/zrozumiec-zlosc-chorego [dostęp: 13.08.2024].pl
dc.description.referencesMaruszewski Mariusz, Afazja. Zagadnienia teorii i terapii, Warszawa 1966.pl
dc.description.referencesMikołajczuk Agnieszka, Kognitywny obraz gniewu we współczesnej polszczyźnie, „Etnolingwistyka” 1996, t. 8, s. 131–145.pl
dc.description.referencesMinisterstwo Zdrowia i Narodowy Fundusz Zdrowia, Kiedy smutek jest chorobą, 2020, https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/kiedy-smutek-jest-choroba [dostęp: 23.08.2024].pl
dc.description.referencesMitosek Zofia, Teorie badań literackich, Warszawa 1998.pl
dc.description.referencesMorris Phillip L., Robinson Robert G., Andrzejewski Paula, Samuels Jack, Price, Thomas R., Association of Depression with 10-Year Post-Stroke Mortality, „American Journal of Psychiatry” 1993, t. 150, s. 124–129.pl
dc.description.referencesMrożek Sławomir, Baltazar, Kraków 2006.pl
dc.description.referencesObarska Marcelina, Karolina Wiktor, 2021, https://culture.pl/pl/tworca/karolina-wiktor [dostęp: 15.08.2024].pl
dc.description.referencesOkupnik Małgorzata, Uwięzieni w swoich ciałach: O motywie niewoli w patografiach, [w:] Dyskurs (para)medyczny. Gatunki – funkcje – przeobrażenia, red. Adam Dombrowski, Waldemar Żarski, Wrocław 2018, s. 155–168.pl
dc.description.referencesPanasiuk Jolanta, Afazja a interakcja. Tekst – metatekst – kontekst, Lublin 2013.pl
dc.description.referencesPąchalska Maria, Afazjologia, Warszawa 2012.pl
dc.description.referencesPosamentier Mette T., Abdi Hervé, Processing Faces and Facial Expressions, „Neuropsychology Review” 2003, t. 13, s. 113–143.pl
dc.description.referencesPużyński Stanisław, Depresje towarzyszące chorobom somatycznym, „Psychiatria – Neurologia” 2000, t. 4, s. 3–14.pl
dc.description.referencesRutkiewicz-Hanczewska Małgorzata, Afazja w ujęciu holistycznym, [w:] Afazjologia. Organiczne zaburzenia mowy, red. Zbigniew Tarkowski, Warszawa 2021, s. 147–170.pl
dc.description.referencesRyglewicz Danuta, Depresja poudarowa, „Polski Przegląd Neurologiczny” 2005, nr 1, s. 44–48.pl
dc.description.referencesRyglewicz Danuta, Epidemiologia udaru mózgu, [w:] Udar mózgu, red. Andrzej Szczudlik, Anna Członkowska, Hubert Kwieciński, Agnieszka Słowik, Kraków 2007, s. 85–95pl
dc.description.referencesSacks Oliver, Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem, przeł. Barbara Lindenberg, Poznań 2009.pl
dc.description.referencesSaniewska Diana, Dyskurs o afazji: od medycyny do etnolingwistyki, Białystok 2025.pl
dc.description.referencesSłownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl [dostęp: 23.08.2024] (= sjp).pl
dc.description.referencesSłownik slangu, https://www.miejski.pl/slowo-być+w+ciemnej+dupie [dostęp: 23.08.2024].pl
dc.description.referencesSłownik synonimów, https://www.synonimy.pl [dostęp: 23.08.2024].pl
dc.description.referencesSontag Susan, Choroba jako metafora w choroba jako metafora. aids jego metafory, przeł. Jarosław Anders, Kraków 2016.pl
dc.description.referencesStelmach Monika, Moje niekonieczności. Rozmowa z Karoliną Wiktor, 2018, https://www.dwutygodnik.com/artykul/7844-moje-niekoniecznosci.html [dostęp: 13.02.2023].pl
dc.description.referencesStrugińska Karolina, Kochane depresje młodopolskich mistrzów i epigonów, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2009, t. 12, s. 111–133.pl
dc.description.referencesTaczkowska Karolina Maria, Słownictwo związane z pojęciem smutku we współczesnej polszczyźnie, „Studia Językoznawcze” 2021, t. 20, s. 195–211.pl
dc.description.referencesTaylor Jill Bolte, Udar i przebudzenie. Moja podróż w głąb mózgu, przeł. Jacek Żóławnik, Łódź 2015.pl
dc.description.referencesW pończosze istota jest… Rozmowa z Karoliną Wiktor – Klaudia Muca, 2016, https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=62964 [dostęp: 13.02.2023].pl
dc.description.referencesWest Paul, The Shadow Faktory, Santa Fe 2008.pl
dc.description.referencesWiktor Karolina, Wołgą przez Afazję, Warszawa 2019 (= kw).pl
dc.description.referencesZbróg Piotr, Zbróg Zuzanna, Reprezentacja społeczna wulgaryzmów w świetle wypowiedzi polskich internautów, „Socjolingwistyka” 2017, t. XXXI, s. 205–230.pl
dc.description.referencesŻemojtel-Piotrowska Magdalena, Piotrowski Jarosław, Kiedy złość motywuje? Społeczne funkcje wyrażania złości, [w:] Oblicza złości. Perspektywa psychologów, psychiatrów i psychoterapeutów, red. Bernarda Bereza, Warszawa 2012, s. 39–55.pl
dc.description.referencesŻmigrodzka Bożena, Piciorys w przestrzeni dyskursu terapeutycznego. Wstęp do lingwistycznej charakterystyki gatunku, „Socjolingwistyka” 2018, t. XXXII, s. 107–122.pl
dc.identifier.eissn2957-2088-
dc.description.volume16pl
dc.description.firstpage190pl
dc.description.lastpage209pl
dc.identifier.citation2Białorutenistyka Białostockapl
dc.identifier.orcid0000-0003-4279-0787-
Występuje w kolekcji(ach):Artykuły naukowe (WFil)
Białorutenistyka Białostocka, 2024, tom 16

Pliki w tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
BB_16_2024_D_Saniewska_Jezykowe_reprezentacje_smutku_zlosci_i_depresji.pdf365,49 kBAdobe PDFOtwórz
Pokaż uproszczony widok rekordu Zobacz statystyki


Pozycja jest chroniona prawem autorskim (Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone)