Tax expenditures w podatkach od nieruchomości jako instrument lokalnej polityki podatkowej w odpowiedzi na zmiany w opodatkowaniu dochodów osobistych

Abstract

Cel - Ocena skłonności gmin do wykorzystania przyznanego im władztwa podatkowego w zakresie opodatkowania nieruchomości w reakcji na zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych. Metoda badań - Ocena fiskalnych skutków zmian w prawie podatkowym przeprowadzona została w oparciu o ekonomiczną analizę prawa. Aby ocenić zmiany dochodów z opodatkowania dochodów osobistych oraz wielkości ubytku z tytułu preferencji podatkowych (tax expenditures) w dochodach z opodatkowania nieruchomości, zastosowano mierniki statystki opisowej. Przeprowadzono krytyczną analizę literatury przedmiotu. Badaniem empirycznym objęto wszystkie gminy w Polsce. Źródłem danych były sprawozdania budżetowe Rb -27S oraz SP-1 za lata 2019–2023. Wnioski - Analiza zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwoliła ustalić, że w ostatnich dwóch dekadach największy wpływ na dochody własne gmin miało wprowadzenie w 2022 roku Polskiego Ładu. Ustalono, że – obok zmian w prawie podatkowym – w latach 2019–2023 znaczenie fiskalne udziałów gmin we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych zależne było od koniunktury gospodarczej, w szczególności w zakresie wpływów z opodatkowania dochodów osób fizycznych z działalności gospodarczej. Ustalono istotne różnice w skłonności do wykorzystania tax expenditures w zakresie opodatkowania nieruchomości w zależności od rodzaju gminy. Miasta na prawach powiatu wyróżniały się pod względem struktury rodzajowej stosowanych tax expenditures w odniesieniu do podatku od nieruchomości. Zwłaszcza w latach 2020–2023 relatywnie większe znaczenie miały zwolnienia podatkowe, a mniejsze – obniżki stawek podatkowych. Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje - Zaproponowano oryginalne podejście do analizy decyzji gmin w zakresie polityki opodatkowania nieruchomości. Przyjęto założenie o wpływie na lokalną politykę podatkową decyzji władz centralnych, niezależnych od gmin, w zakresie opodatkowania dochodów osobistych. Identyfikacja zróżnicowania reakcji władz samorządowych w zakresie opodatkowania nieruchomości umożliwiła przeprowadzenie pogłębionej analizy skutków polityki podatkowej prowadzonej przez rząd

Purpose - Assessment of the willingness of municipalities to use the tax authority granted to them, in the scope of using local tax policy instruments in the field of real estate taxation, as a consequence of changes in personal income taxation. Research method - The fiscal effects of changes in tax law were assessed based on an economic analysis of the law. Descriptive statistics measures were used to analyse changes in revenues from taxation of personal income and the size of the loss of revenues due to tax expenditures in revenues from real estate taxation. A critical analysis of the literature on the subject was carried out. The empirical study covered all municipalities in Poland. The data was obtained from budget reports Rb-27S and SP-1 for 2019–2023. Results - The analysis of changes in the Personal Income Tax Act enables to determine that in the last two decades, what has had the most significant impact of tax law changes on municipalities' revenues was the introduction of the Polish Deal in 2022. It was found that in addition to changes in tax law in 2019–2023 the fiscal importance of municipalities’ shares in personal income tax revenues in 2019–2023 depended on the economic situation, particularly in revenues from taxation of personal income from business activities. Significant differences were found in the willingness to use tax expenditures within real estate taxation policy depending on the municipality type. In particular, the type of tax expenditures provided by cities with county rights was specific. Especially in the years 2020–2023, tax exemptions were more critical concerning reducing tax rates in real estate tax. Originality / value / implications / recommendations - An original approach to analysing municipalities’ decisions regarding real estate taxation policy was projected, assuming the impact on local tax policy of decisions of central authorities, independent of municipalities, regarding the taxation of personal income. The adopted assumptions allow for an In-depth analysis of the effects of central government tax policy by identifying the variances in the reactions of local government authorities in the field of real estate taxation.