Fonetyka i fonologia na studiach polonistycznych – od diagnozy potrzeb studenta do refleksji metodycznych

Abstract

Celem artykułu jest refleksja metodyczna oparta na wynikach badań ankietowych nad świadomością fonologiczną studentów podejmujących studia polonistyczne na Uniwersytecie w Białymstoku. Uzyskane wyniki pokazują zakres stereotypizacji pojęć samogłoski i spółgłoski oraz stopień dominacji języka pisanego nad mówionym. Refleksje nad wynikami badań ankietowych są osadzone w szerszym kontekście celów nauczania fonetyki i fonologii oraz dążenia do ulepszania praktyki edukacyjnej poprzez jej powiązanie z potrzebami uczących się. Relatywnie niska świadomość fonologiczna badanych studentów skłania do położenia nacisku w kształceniu polonistycznym w pierwszej kolejności na fonologię (tj. system językowy oraz bardziej intuicyjny inwentarz fonemowy), a dopiero w drugiej kolejności na fonetykę oraz inwentarz głoskowy. Takie podejście odwraca chronologię zwyczajowo przyjmowaną w podręcznikach i na kursach fonetyki i fonologii języka polskiego.

The aim of this article is to present a methodological reflection based on the results of a study on the phonological awareness of students taking a Polish philology course at the University of Białystok. The obtained results show the extent to which the concepts of vowel and consonant are misinterpreted, and the degree to which the written realization of language dominates over the spoken one. The results are discussed in the wider context of the aims of teaching phonetics and phonology in Polish philology university courses. Educational practice could be improved by linking the aims more closely to the needs of learners. The relatively low phonological awareness of the students suggests the need for placing greater emphasis firstly on phonology (i.e. the linguistic system and the more intuitive phoneme inventory) and only secondly on phonetics and the sound inventory. This approach reverses the chronology customarily adopted in textbooks and courses on the phonetics and phonology of Polish.