Skutki procesu dekarbonizacji dla gmin województwa śląskiego w zakresie dochodów z opłaty eksploatacyjnej

Abstract

Cel – Rezygnacja z węgla kamiennego jako surowca energetycznego, a w konsekwencji rezygnacja z jego wydobycia powoduje liczne skutki, w tym fiskalne. Celem artykułu jest ocena skutków procesu dekarbonizacji dla gospodarki finansowej gmin województwa śląskiego w zakresie dochodów z opłaty eksploatacyjnej w kontekście stabilności fiskalnej. Metoda badań – Okres badawczy obejmuje lata 2012–2022. W pierwszym etapie dokonano oceny wydajności fiskalnej opłaty eksploatacyjnej w budżetach gmin poszczególnych województw w Polsce – odrębnie w zakresie wpływów klasyfikowanych w paragrafach 046 i 051. W drugim etapie badania skoncentrowano się na wpływach budżetów gmin województwa śląskiego z opłaty eksploatacyjnej. Wnioski – Najwyższe dochody z tytułu opłaty eksploatacyjnej od przedsiębiorstw górniczych węgla kamiennego ma województwo śląskie. Proces dekarbonizacji powoduje spadek dochodów z opłaty eksploatacyjnej od przedsiębiorstw górniczych węgla kamiennego w gminach, na terenie których prowadzone jest wydobycie tego surowca. Zaprzestanie wydobycia węgla kamiennego oznacza utratę wydajnego źródła dochodów gmin, co skutkować będzie destabilizacją ich gospodarki finansowej. Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje – Finansowanie gmin w Polsce wymaga zmiany, bowiem wskutek dekarbonizacji gminy w regionach górniczych zostaną całkowicie pozbawione dochodów z opłaty eksploatacyjnej, przy jednoczesnych zwiększonych wydatkach „pogórniczych”.

Purpose – Withdrawal from hard coal as an energy source, and the resulting abandonment of its extraction, has numerous consequences, including fiscal ones. The purpose of the article is to assess the effects of decarbonisation process on the financial management of municipalities of the Silesian Voivodeship in terms of mining fee in the context of fiscal stability. Research method – The research covers the period of 2012–2022. The first stage consists in the assessment of the fiscal efficiency of mining fee in the budgets of municipalities of specific voivodeships in Poland, separately in terms of the receipts classified in sections 046 and 051. The research at the second stage was focused on receipts from mining fee in the budgets of municipalities of the Silesian Voivodeship. Results – The Silesian Voivodeship has the highest mining fee revenue from hard coal mining companies. Decarbonisation process results in declining revenue from hard coal mining companies in the municipalities where hard coal extraction is carried out. The cessation of hard coal mining means the loss of efficient source of revenue, which will result in the destabilisation of their financial management. Originality / value / implications / recommendations – The financing of municipalities in Poland requires a change, because as a result of decarbonisation, the municipalities in mining regions will be completely deprived of mining fee revenue, while at the same time their “post‑mining” expenditures will increase.