Krytyka psychologicznych teorii cykli koniunkturalnych

Abstract

Cel – Celem artykułu jest krytyka psychologicznych teorii cyklu koniunkturalnego. Metoda badań – Praca ma charakter teoretyczny, wykorzystuje metodę krytyki piśmiennictwa. Wnioski – Przeprowadzone badanie wskazuje na szereg problemów, z którymi borykają się psychologiczne teorie cykli koniunkturalnych: 1) naruszają one właściwą metodologię ekonomii, która postuluje racjonalność jednostek i stabilne preferencje; 2) pomijają one istotne czynniki ekonomiczne (mechanizm zysków i strat, funkcje sygnalizujące i koordynujące cen, wpływ bodźców na zachowanie, kalkulację ekonomiczną, etc.); 3) zamiast tego odwołują się do czynników psychologicznych, ale nie tłumaczą należycie ich genezy, przebiegu oraz dlaczego miałyby skutkować cyklami koniunkturalnymi; 4) zakładają relację przyczynową od czynników mentalnych do obiektywnej rzeczywistości rynkowej, wprowadzając zmiany w stanach mentalnych jako diabolus ex machina; 5) nie wyjaśniają należycie wszystkich cech cykli koniunkturalnych; 6) pomijają koncepcję niewidzialnej ręki i racjonalności systemowej; 7) stanowią raczej narracje ex post na temat poszczególnych cykli niż ogólne teorie pozwalające na predykcje; 8) zakładają wątpliwy pogląd na ludzką naturę (że ludzie są impulsywni i reaktywni, ale tylko w sektorze prywatnym). Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje – Przedstawione argumenty sugerują, że psychologiczne teorie cykli koniunkturalnych nie są satysfakcjonującymi teoriami i powinny zostać odrzucone.

Purpose – The purpose of this article is to examine psychological theories of business cycle. Research methods – The article is theoretical in nature; the methods of critical literature review and deductive reasoning were used. Results – The paper points out a number of problems faced by such theories: 1) they violate the proper methodology of economics, which postulates rationality of individuals and stable preferences; 2) they ignore important economic factors (profit and loss mechanism, signaling and coordinating functions of prices, the effect of incentives on behavior, economic calculation, etc.); 3) instead, they appeal to psychological phenomena, but do not adequately explain their genesis, course and why they should result in business cycles; 4) they assume a causal relationship from mental states to objective market reality, introducing changes in mental states as diabolus ex machina; 5) they do not adequately explain all features of business cycles; 6) they ignore the concept of the invisible hand and systemic rationality; 7) they constitute ex post narratives about particular business cycles rather than general theories that allow for predictions; 8) they assume a dubious view of human nature (that people are impulsive and reactive, and that this nature is different depending whether an individual works within the private or the public sector). Originality / value / implications / recommendations – These problems suggest that psychological theories of business cycle should be rejected by economists.