Progresywność podatku od dochodów osobistych w europejskich państwach postkomunistycznych na tle państw OECD

Abstract

Cel – Celem artykułu jest ocena progresywności podatku od dochodów osobistych w odniesieniu do zakresu realizacji funkcji dochodowej podatku w europejskich państwach postkomunistycznych w porównaniu z innymi państwami OECD. Metoda badań – Wykorzystano analizę opisową i porównawczą, metodę aglomeracji danych w ramach hierarchicznych metod analizy skupień. Wnioski – W większości państw objętych badaniem zidentyfikowano występowanie regresywnej progresji podatku od dochodów osobistych. W wyniku grupowania państw OECD, przeprowadzonego na podstawie zmiennych opisujących progresywność podatku oraz zakres realizacji funkcji dochodowej podatku, wyodrębniono sześć klastrów. Europejskie państwa postkomunistyczne wraz z Turcją utworzyły klaster cechujący się najsilniejszą wśród pozostałych grup regresywnością progresji, niskimi średnimi stawkami PIT oraz marginalnym znaczeniem fiskalnym PIT. Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje – Opracowano autorski wskaźnik do pomiaru siły progresji podatku od dochodów osobistych, bazujący zarówno na stopniu progresji (relacji średnich stawek PIT dla dochodu w wysokości 67% i 167% średniego wynagrodzenia w gospodarce), jak i stromości progresji, wyrażonej relacją przyrostów stawek PIT w obu grupach dochodowych: 67% i 167% średniego wynagrodzenia w gospodarce.

Purpose – The aim of the article is to assess progressive personal income taxes in the context of implementation of the fiscal function of taxes in European post-communist countries compared to other OECD countries. Research method – Descriptive and comparative analysis, as well as the data agglomeration within hierarchical clustering analysis. Results – In most of the examined countries, there is regressive progression in personal income tax. Six clusters were distinguished through clustering OECD countries based on variables describing tax progressivity and the scope of the taxes’ fiscal function. European post-communist countries, along with Turkey, formed a cluster characterized by the strongest regressive progression, low average PIT rates, and low fiscal importance of PIT. Originality/value/implications/recommendations – A proprietary indicator was developed to measure progression in personal income tax, based on both the degree of progression (the ratio of average PIT rates for income at 67% and 167% of the average wage in the economy) and the steepness of progression, expressed by the ratio of PIT rate increases in both income groups: 67% and 167% of the average wage in the economy.