Teoretyczne narzędzia instytucjonalnej analizy kapitalizmu

Abstract

Cel – Znacząca część myśli ekonomicznej, która nie została włączona do głównego nurtu teorii ekonomii, swój rozwój zawdzięcza refleksji nad różnymi konfiguracjami kapitalizmu. Wątek ten został otwarty w artykule opublikowanym w „Optimum. Economic Studies” 2019, nr 1(95). Niniejsze opracowanie stanowi jego rozwinięcie, gdyż wyodrębnia ze wspomnianego dorobku właściwości instytucjonalnej analizy kapitalizmu. Metoda badań – Praca analityczna wykonana na bazie studiów literaturowych. Opiera się na przeglądzie dorobku szkoły Varieties of Capitalism oraz empiryczno‑‑historycznego instytucjonalizmu. Wnioski – Praca prowadzi do wniosku, że refleksja nad różnymi konfiguracjami kapitalizmu, z którą kojarzą się wielkie nazwiska w historii nauk społecznych, stworzyła „instytucjonalną ekonomię polityczną”. Ów szczególny nurt myśli skłania do porzucenia przekonania, że istnieje jeden kapitalistyczny wzorzec, który góruje nad innymi sposobami samoorganizacji społeczeństwa. Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje – Prezentowana perspektywa badawcza zakłada, że instytucje decydują o sukcesie lub upadku gospodarczym/społecznym i skłania do poszukiwania fundamentalnych lub specyficznych instytucji oraz ich układów, zmieniających się wraz z upływem czasu. Tym samym zasadniczo różni się od podejścia głównego nurtu ekonomii, który dzięki „bez‑czasowemu” modelowaniu gospodarki opisuje mechanizmy i zdaje się czynić gospodarkę przewidywalną. Artykuł klaruje ujęcia stosunkowo mało znane i różne od tego, co ekonomiści powszechnie łączą z instytucjonalizmem.

Purpose – A considerable part of economic thought, recently beyond the mainstream, was developed as an outcome of analytical work on capitalism, and this is what this article published in „Optimum. Economic Studies” nr 1(95) 2019 presents. This article goes a step further in the sense of attempting to extract the traits of institutional analysis from studies on capitalism. Research method – This is a literature review based on major findings of Varieties-of-Capitalism School, as well as empirical-historical institutionalism. Results – This article argues that consideration of various institutional structures of capitalism, carried on through the ages by outstanding researchers in social science, resulted in “institutional political economy”. This special strand of thought implies that there is no single capitalist-systemic pattern which could have been supreme to other forms of social organization. Originality / value / implications / recommendations – The presented theoretical perspective is founded on the premise that institutions are pivotal both for socio-economic success and failure. Therefore, the research covers fundamental and/or specific institutions and their relations which change over time. Thus, it differs profoundly from mainstream economic theories that, thanks to timeless modeling, reveal mechanisms and seem to make economic processes predictable. Here, approaches are presented which are relatively rarely associated with institutionalism by a contemporary economist.