Troska o zdrowie dzieci i młodzieży w II połowie XIX wieku w świetle literatury beletrystycznej i pamiętnikarskiej

Abstract

W XIX wieku w wielu krajach europejskich zaczęto przywiązywać dużą wagę do przestrzegania zasad higieny i opieki zdrowotnej, ponieważ doceniono ich istotny wpływ na zdrowie i długość życia obywateli. Tymczasem na ziemiach polskich, będących wtedy pod zaborem Rosji, Prus i Austro-Węgier, istniało wielkie zacofanie pod tym względem, na skutek czego Polacy byli słabi fizycznie i chorowici, a przeciętny ich wiek życia należał do najniższych w Europie. Dotyczyło to również dzieci i młodzieży. Wielcy społecznicy, w tym również pisarze i publicyści, zachęcali ich do organizowania służby zdrowia, zasad higieny, zdrowego odżywiania, uprawiania gimnastyki, turystyki i różnych dyscyplin sportowych przez dzieci i młodzież. Przekazywali prawdy proste i w dzisiejszych czasach dla wszystkich oczywiste, ale wtedy uchodziły one za nowatorskie, a ich działalność należy uznać za prometejską. Ważną rolę w tym względzie odegrały również Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” i skauting. Działania podjęte przez literatów i społeczników w celu poprawy tężyzny fizycznej, zdrowia i higieny młodych Polaków przyniosły pozytywny skutek.

In the 19th century in many European countries people started to see the importance of hygiene and health care, as those factors had a significant impact on the health and life expectancy of citizens. However, Poland, which was at that time under the rule of Russia, Prussia, and Austria-Hungary, was extremely backward in this respect. As a result Poles were physically weak and sickly, and their life expectancy was among the lowest in Europe. The same applied to children and young people. Great social activists, including writers and publicists, encouraged the organisation of health-care, hygiene, healthy eating, gymnastics, tourism, and various sports for children and adolescents. They advocated simple ideas, which nowadays are obvious for everybody, but at that time were innovative, and their activity must be regarded as Promethean. The “Falcon” Polish Gymnastic Society and scouting also played a great role in this respect. The activities undertaken by Polish writers and social activists to improve the physical condition, health, and hygiene of young Poles brought positive effects.