"Kronika Bychowca" na tle historii i geografii języka białoruskiego

Abstract

« Xpoнiкa Bыхaўцa» ўзнікла каля паловы ХVI ст. як твор кірылічны, але захавалася ў версіі транслітараванай на лацінкі, вядомай выданнем Т. Нарбута з 1846 г. З даўніх часоў была аб'ектам зацікаўлення гісторыкаў, якія засяроджвалі ўвагу, галоўным чынам, на праблемах ступені верагоднасці крыніцы, часу і месца яе ўзнікнення, а таксама патэнцыяльнага аўтарства (рэдакцыі). Менш месца адвозілася моўным пытнням Летапісу. Адной з прычын была лацінская, а не арыыгінальная кірылічная, арфагафія дакумента. Аднак менавіта з увагі на правапіс "Хроніка" з'яўляецца адным з самых каштоўных помнікаў старабеларускай мовы, яе графіка пазваляе вызначыць храналоггію і геаграфію многіх фанетычных рыс, характэрных гэтай мове ў XVI-XVIII ст.ст.

"Cronicle of Bychowiec" came into existence around the middle of 16th century as a Cyrillic monument, yet it survived in the version transliterated into Latin, known in T. Narbutt's edition in 1846. It has been an object of historians' interest for a long time. They focused their attention mainly on such issues as a degree of source reliability, time and place of its birth and potential authorship (edition). Less concern was devoted to the problem of language of the cronicle due to Latin, not originał Cyrillic, orthography of the document. However, it is the spelling of the cronicle that makes it one of the most valuable monuments of Old Byelorussian language since its graphic form enables to determine chronology and geography of this language in 16th-18th centuries.