Sądy wojskowe 1945-1955 w świetle najnowszych badań

Abstract

Problematyka badawcza, którą zainteresowała się Marta Paszek to niezwykle ważny aspekt w historii ustroju i prawa Polski Ludowej. W dotychczasowej historiografii odnoszącej się do ówczesnego sądownictwa wojskowego zdecydowanie dominują publikacje omawiające procesy urągające wszelkim zasadom praworządnej procedury. Optyką tych prac (zupełnie słuszną) jest przedstawianie martyrologii podsądnych, przytaczanie drakońskich wyroków, losów osób skazanych. W monografii Marty Paszek uwzględnione zostały oczywiście te kwestie, ale Autorka znacznie rozszerzyła zakres swoich badań, co należy uznać za właściwy kierunek. W artykule recenzyjnym podjęto próbę omówienia struktury monografii, oceny wykorzystanych źródeł, analizy wartości i adekwatności treści poszczególnych rozdziałów, a także zmian w stosunku do bronionej w maju 2018 r. rozprawy doktorskiej. Ocenie poddano również zasadność podjęcia tematyki analizy działalności Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach oraz potrzebę publikacji tejże monografii pod kątem kierunku rozwoju nauk historyczno-prawnych oraz należytego wyczerpania tematu przez autorkę. Zauważono również oceny innych podmiotów, takich jak pozostali recenzenci, Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach czy Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.

The research issues which Marta Paszek is interested in are an extremely important aspect in the history of the system and law of the People's Republic of Poland. The historiography to date relating to the military judiciary at that time is definitely dominated by publications discussing trials that bore all the rules of lawful procedure. The viewpoint of these works is (quite rightly so) to present the martyrdom of the defendants, to quote draconian sentences and the fate of the convicted. Marta Paszek's monograph of course takes these issues into account, but the author has significantly expanded the scope of her research, which should be considered the right direction. The review article is an attempt to discuss the structure of the monograph, to evaluate the sources used, to analyse the value and appropriateness of the content of individual chapters, as well as changes to the doctoral dissertation defended in May 2018. It also assesses the legitimacy of undertaking the subject of analysis of the activities of the Military District Court in Katowice and the need to publish the same monograph in terms of the needs of historical and legal sciences and the proper exhaustion of the subject by the author. The evaluations of other entities, such as other reviewers, the Council of the Faculty of Law and Administration of the University of Silesia in Katowice and the Institute of Justice were also noted.