Мiфасемантыка i функцыянальнасць вобраза сабакi ў беларускiм фальклоры

Abstract

Гiсторыка-генетычнае i функцыянальна-семантычнае даследаванне мiфасемантыкi i функцыянальнасцi вобраза сабакi ў беларускiм фальклоры паказала, што “тэкст сабакi” не прачытваецца адназначна. У сiстэме заалагiчнай вобразнасцi сабака, з аднаго боку, вылучаецца ўвасабленнем вернасцi, сяброўства, пiльнасцi, усёведання, аховы, мужчынскага пачатку i станоўча ацэньваецца, а з другога боку сiмвалiзуе нечысцiню, небяспеку, здраду, зло i да т.п. У мiфалагiчнай мадэлi свету сабака размяшчаецца на мяжы памiж светам жывых людзей i iншасветам i надзелены рысамi медыятыўнасцi, хтанiзму, дэманiзму i здатнасцю нейтралiзаваць адмоўныя праявы засветаў, ачысцiць ад iх свет людзей.

Badania historyczno-genetyczne i funkcjonalno-semantyczne dotyczące mitycznej semantyki i funkcjonalności obrazu psa w białoruskim folklorze pokazują, że trudno jednoznacznie odczytać treści przekazywane przez psa. W systemie obrazów zoologicznych pies uosabia lojalność, przyjaźń, czujność, wszechwiedzę, ochronę, męskość i jest oceniany pozytywnie. Ale pies symbolizuje także nieczystość, niebezpieczeństwo, zdradę, zło, itp. W mitologicznym obrazie świata pies zajmuje miejsce między żywymi ludźmi a innymi. Charakteryzują go takie cechy, jak mediacyjność, chtonizm, demonizm, umiejetność neutralizowania i niszczenia negatywnych przejawów życia.

Historico-genetic and functional-semantic research devoted to mythosemantics and functionality of the dog’s image in Belarusian folklore has showed that “the dog’s text” cannot be clearly identified. In the system of zoological imagery the dog personifies loyalty, friendship, vigilance, omniscience, protection, masculinity and is positively evaluated. But the dog also symbolizes uncleanness, danger, betrayal, evil, etc. The dog in the mythological model of the world is located at the boundary between the living world and the world of the others. The dog is attributed to such features as mediation, chthonism, demonism, the ability to neutralize negative manifestations of other worlds as well as to clear the world of men.