Sposoby określania strachu i wstydu w wypowiedziach białostockiej młodzieży

Abstract

Celem artykułu jest zaprezentowanie sposobów językowego wyrażania strachu i wstydu przez młodych mieszkańców Białegostoku oraz wskazanie relacji znaczeniowych i stylistycznych między leksyką ogólnopolską i środowiskową odnoszącą się do tych uczuć. Podstawą merytoryczną jest materiał badawczy pozyskany z ankiet przeprowadzonych wśród białostockich uczniów. W toku analizy zwrócono uwagę na różnice w określaniu przez respondentów ich własnego strachu i wstydu oraz odczuć doznawanych przez osoby z otoczenia. Dzięki temu ujawniła się dysproporcja w liczbie leksemów odnoszących się do obu wyróżnionych kategorii na niekorzyść pierwszej. Istotnym elementem słownika młodzieży są leksykalne wykładniki sposobów okazywania własnych emocji i doznawanych przez inne osoby. Uczniowie dokonują również oceny danej emocji poprzez pozytywną lub negatywną kwalifikację językową samego eksperiencera. Przeprowadzone badanie pokazuje, że język emocji młodych ludzi jest bogaty i zróżnicowany stylistycznie. Przeważają w nim nazwy ogólnopolskie, nierzadko stosowane są leksemy slangowe, regionalizmy zaś stanowią marginalną część zasobu słownika młodzieży.

This article aims at presenting the ways of expressing fear and shame verbally by the young people of Bialystok and pointing to meaning and stylistic relations between the whole of Polish lexicon and the one pertaining to the very surroundings of this region when it comes to these two emotions. The study is based on the material gathered from the surveys carried out among the students from Bialystok. During the analysis we have taken into account the differences between defining personal fear and shame and the ways of doing so in relation to the people in vicinity. Hence, we were able to pinpoint the disproportion in the number of lexemes related to both categories, the first one being less developed. A substantial part of youth's lexicon comprises means of expressing their own emotions, as well as other people's. The students also assess certain emotion by marking it as either positive or negative in relation to the one who experiences it. The study carried out shows that the part of youth's language related to emotions is rich and stylistically varied. Mainstream, region-independent Polish lexicon dominates in their language; slangue lexemes are quite popular, and region-specific lexemes are rare.