Muzyczność poezji Juliana Tuwima

Abstract

Julian Tuwim zainteresowanie muzyką wyniósł z domu rodzinnego. Będzie mu ona towarzyszyła przez całe życie. Wyraźnie widoczne jest to w jego poezji. Zarówno w utworach komicznych, jak i poważnych oraz nastrojowych, pojawiają się wątki muzyczne. W poezji Tuwima można odnaleźć wszystkie trzy rodzaje muzyczności wskazane przez Andrzeja Hejmeja w Muzyczności dzieła literackiego. Oprócz tego trzeba również podkreślić, że muzyczność w poezji Tuwima funkcjonuje w specyficzny sposób. W każdym z utworów inaczej przejawia się jej obecność. Tuwima interesuje pogranicze muzyki i poezji. W przypadku tego poety można mówić niemal o muzycznym sposobie przedstawienia oraz o muzycznej wyobraźni. Ciekawym tego przykładem są Słopiewnie, którym bardzo blisko do muzyki nie tylko dlatego, że doczekały się muzycznej adaptacji, dokonanej przez Karola Szymanowskiego. Tuwim wykreował w nich świat, w którym dźwięk jest nośnikiem znaczenia. Sens Słopiewni ukryty jest w brzmieniu. Wiersze z tego cyklu egzystują na granicy słowa i muzyki. Są doskonałym i zaskakującym eksperymentem językowym, który sprawia, że odbiorca ma wrażenie obcowania w jednej chwili na pograniczu dwóch sztuk. W zupełnie inny, tematyczny sposób, ujęta została muzyka w komicznych i satyrycznych utworach poety, zgromadzonych głównie w Jarmarku rymów. Muzyczność staje się tu często narzędziem walki z wadami społecznymi, wrogami politycznymi czy literackimi adwersarzami Tuwima. Poeta wykorzystuje w wierszach elementy hymnu niemieckiego, włoskiego, a także znane piosenki ludowe bądź legionowe. Trzeba jednak zaznaczyć, że związki poezji Tuwima z muzyką są dwustronne. Nie tylko poeta czerpie z dorobku muzycznego. Również wielu polskich twórców muzyki inspiruje się Tuwimem. Echa piosenek poety można znaleźć w twórczości tak wielkich artystów jak Czesław Niemen czy Hanka Ordonówna. Również współcześni polscy wykonawcy chętnie czerpią z Tuwima. Utwory autora Siódmej jesieni funkcjonują zatem nie tylko w muzyce poważnej, ale także w poezji śpiewanej oraz w ramach takich gatunków jak współczesna muzyka alternatywna czy hiphopowa.

Julian Tuwim’s interest in music started in his family home. Music would accompany him throughout his whole life. It is clearly visible in his poetry. Musical traits are present in comic as well as serious poems. Tuwim’s poetry presents all three types of musicality named by Andrzej Hejmej in Muzyczność dzieła literackiego (The musicality of a literary work). It has to be underlined that musicality in Tuwim’s poetry functions in a specific way. Its presence is manifested in a different way in every poem. Tuwim is interested in the borderline between poetry and music. As far as this poet is concerned we can talk about musical imagination and almost musical way of presentation. An interesting example is Słopiewnie, which is close to music not only because Karol Szymanowski adapted it into musical form. Tuwim created a work where the sound is bearing the meaning. The idea of Słopiewnie is hidden in the sound. The poems from this cycle exist on the border of word and music. They are a perfect and astonishing language experiment, which makes the reader deal with two arts at the same time. Music was presented differently in comic and satirical poems gathered mainly in Jarmark rymów. Musicality is a tool to fight with social flaws, political enemies or literally adversaries. Tuwim uses the parts from German and Italian hymns and famous folk music or Legion songs. But it is worth highlighting that Tuwim’s connections are bilateral. Tuwim is not the only one using music in his works. Many Polish musicians are inspired by Tuwim’s works. The traits of the poet’s poems can be found in the works of such artists as Czesław Niemen or Hanka Ordonówna. His works including Siódma jesień are present not only in classical music but also in sang poetry and in contemporary alternative music or hiphop.