Klasyfikacja ruchów mirakularnych pod względem poziomu napięcia z instytucjonalnym Kościołem rzymskokatolickim. Próba typologii

Abstract

Celem artykułu jest typologia społecznych ruchów mirakularnych, które powstały na skutek cudu czy prywatnego objawiania religijnego. Przedstawia ona continuum ruchów, od charakteryzujących się maksymalnym napięciem w stosunku do hierarchii Kościoła katolickiego do tych, które charakteryzuje brak napięcia lub jego minimalny poziom. Kluczowa kategoria napięcia oparta jest na pojęciu kosztów i nagród, przyjętych z ekonomii religijnej. Ruchy charakteryzujące się małym napięciem to takie, do których przynależność nie nakłada na uczestnika dużych kosztów, zaś ruchy charakteryzujące się maksymalnym napięciem - nakładają na jednostkę duże koszty. Przykładem ruchu o maksymalnym napięciu (możliwość utraty wolności, zdrowia) mogą być ruchy skupione wokół wizjonerów w XVI w. Hiszpanii, zwalczane przez Inkwizycję. W Polsce, przykładem ruchu o dużym napięciu może być ruch skupiony wokół wizjonera z Oławy Kazimierza Domańskiego. W 1999 r. miejscowy biskup Gulbionowicz nałożył na osoby przyjeżdzające na miejsce objawień interdykt. Przykładem ruchów o małym napięciu lub całkowicie go pozbawionym mogą być ruchu wywodzące się z objawień pośrednio popieranych przez Kościół, jak objawienia Czesławy Marianny Polak z Ostożnego.

The aim of the article is to establish a typology of social miraculous movements that arose as a result of a miracle or religious private revelation. It presents a continuum of movements, from those characterized by maximum tension with the hierarchy of the Catholic Church to those characterized by the lack of tension or its minimal level. The key category of tension is based on the concept of costs and rewards, adopted from the theory of religious economy. Movements characterized by low tension are those to which the membership does not impose high costs, while movements characterized by maximum tension, impose large costs on the participant. An example of a movement with maximum tension (the possibility of losing freedom, health) can be movement centred around visionaries in the 16th century Spain, which was persecuted by the Inquisition. In Poland, an example of a high tension movement can be the movement established by Kazimierz Domański - the visionary from Oława,. In 1999, the local bishop Gulbionowicz imposed an interdict against people coming to the site of apparitions. An example of movements with little or no tension can be movements originating from private revelations indirectly supported by the local Church, such as revelations of Czesława Marianna Polak from Ostożny.