Kultura wychowania jako fenomen drogi okrężnej

Abstract

Pojęcie „kultury wychowania” traktuję w kategoriach umownego konstruktu teoretycznego, dzięki któremu ujęte są, z punktu widzenia myślenia i działania pedagogicznego, swoiste sensy i znaczenia. Przestrzenna metafora drogi okrężnej stanowi tu heurystyczny trop w próbie ujęcia owych sensów i znaczeń. W tym kontekście: 1) odróżniam zakresy znaczeniowe metafor drogi bezpośredniej, drogi na skróty, drogi okrężnej oraz drogi donikąd, 2) przywołuję wybrane kulturowo-filozoficzne zastosowania toposu drogi okrężnej, 3) dookreślam pojęcia homo culturalis oraz mondo civile z perspektyw pojęcia kultury jako drogi okrężnej. To zaś jest podstawą do ujęcia samej kultury wychowania poprzez: 1) sformułowanie założeń określających rozumienie tego pojęcia z perspektywy metafory drogi okrężnej, 2) określenie egzystencjalnego etosu, wyrażonego w nastawieniach i racjach myślenia i działania pedagogicznego, 3) wyodrębnienie czterech postaci racjonalizacji i utrwalania egzystencjalnych habitusów w ramach oddziaływań pedagogicznych.

I treat the concept of “culture of education” in terms of contractual, theoretical construct, which presents specific meanings and significances from the point of view of pedagogical thinking and action. The spatial metaphor of a detour is a heuristic clue in an attempt to approach these significances and meanings. In this context: 1) I distinguish between the meaning of metaphors of a direct road, a shortcut, a detour and a road to nowhere, 2) I recall selected cultural and philosophical applications of a detour topos, 3) I clarify the concepts of homo culturalis and mondo civile from the point of view of culture as a detour. This is a basis for recognition the culture of education by: 1) formulation the guidelines for defining the understanding of this concept from the perspective of a detour metaphor, 2) definition of existential ethos, expressed in attitudes and reasons of pedagogical thinking and actions, 3) separation four forms of rationalization and preservation of existential habitus within the educational interactions.