Wartościowanie jakości powietrza atmosferycznego w Polsce – badanie stałości preferencji w czasie

Abstract

Ekonomia neoklasyczna, stanowiąca podstawę analizy kosztów i korzyści, rozwinęła koncepcję subiektywnej teorii wartości na podstawie użyteczności dobra dla konsumenta. Stąd też możliwość wyceny dóbr nierynkowych, w tym środowiskowych, a także przejście od metod bazujących na cenach rynkowych, do metod bazujących na funkcjach popytu i podaży. Z subiektywnej teorii wartości wynika również to, że wartość dobra oparta na gotowości do zapłaty (willingness to pay – WTP) jest wartością zmienną w czasie. W związku z tym, niezmiernie istotne wydaje się dokonanie oceny stałości preferencji, a co za tym idzie, oceny przydatności wycen dóbr i usług środowiskowych opracowanych w przeszłości w celu kształtowania polityki środowiskowej oraz programów inwestycyjnych ex ante. Celowi temu ma służyć porównanie badań pierwotnych metodą wyceny warunkowej (contingent valuation method – CVM) zrealizowanych w 2007 roku i w 2015 roku, dotyczących wartościowania jakości powietrza w Polsce. Oba badania zostały przeprowadzone na ogólnopolskiej próbie dorosłych mieszkańców Polski (wynoszącej 1000 osób) metodą wywiadu bezpośredniego. Badania zlecono ośrodkom badania rynku i opinii publicznej. Średnia WTP z badania z 2015 roku, po uwzględnieniu wskaźnika inflacji i wzrostu PKB, nadal jest o 3,121 zł wyższa. Daje to średnioroczny wzrost wartości średniej WTP między 2007 a 2015 rokiem o 1,79%. Wydaje się, że ten realny przyrost średniej gotowości do zapłaty za czyste powietrze jest wyrazem zmiany preferencji i wzrostu świadomości ekologicznej społeczeństwa.

Neoclassical economics, which is the basis for cost-benefit analysis (CBA), developed the concept of subjective value theory, based on the utility of a good for the consumer. Hence, the possibility of valuation of non-market goods, including environmental ones, and transition from methods based on market prices to behavioural linkage methods. The subjective theory of value implies that the value of goods, based on the willingness to pay (WTP), changes over time. It seems, therefore, extremely important to assess the stability of preferences, and thus reconsider the suitability of valuations of environmental goods and services developed in the past for the development of environmental policies and investment programmes ex ante. The purpose of the paper is to compare the results of primary research conducted by the author by means of the contingent valuation method (CVM) in 2007 and 2015, and test the stability of preferences in time. Both studies were held on a nation-wide random sample of 1,000 adults. Face to face interviews were carried out by a professional polling agency. The main goal of the research was to find a household’s average monthly willingness to pay for improved air quality in Poland. The result is that, after taking into account inflation and GDP growth, the mean total WTP from the survey held in 2015 is about 3,121 PLN higher. This means an average annual increase in the average WTP between 2007 and 2015 of 1.79% per annum. It seems that the real growth of the average WTP for clean air is an expression of the social preferences and increased environmental awareness.