Białoruś w niemieckojęzycznych publikacjach w latach 1910–1930

Abstract

У артыкуле разглядаюцца маючыя дачыненне да Беларусi нямецкамоўныя публiкацыi 1910–1930 гадоў. Упершыню нямецкамоўная лiтаратура, прысвеча- ная геаграфii, гаспадарцы, гiсторыi i нацыянальным меньшынствам Беларусi, пабачыла свет у Германii i Аўстра-Венгрыi падчас Першай сусветнай вайны. Прычынай гэтай павышанай увагi да Беларусi ў нямецкай i аўстрыяцкай грамадскасцi была нямецкая акупацыя пэўных рэгiёнаў Беларусi з восенi 1915 да лютага 1918 года. Нямецкiя ўлады так званай вайсковай акругi "Обер Ост" [Верхнi Усход] падтрымлiвалi стварэнне цывiльнай адмiнiстрацыi, школьнай сiстэмы i прэсы на нацыянальных мовах, часта ў паразуменнi з беларускiм нацыянальным рухам. У нямецкiх вайсковых пададдзелах адбывалi сваю вайсковую службу прадстаўнiкi маладой нямецкай культурнай элiты – не толькi ваенныя аглядальнiкi, але i пiсьменнiкi, паэты, фiлолагi, мастакi, гiсторыкi мастацтва, археолагi, геаграфы i эканамiсты, якiя пераважна ў Вiльнi пазнаёмiлiся з беларускiмi iнтэлiгентамi, а таксама з штодзённым жыццём беларускага насельнiцтва, яго культурай, мовай, фальклорам i гiсторыяй. У мiжваенны перыяд гэтыя iнтэлiгенты замацавалi свае ваенныя ўражааннi ў значнай колькасцi публiкацый у галiнах краязнаўства, лiтаратуразнаўства, мовазнаўства, гiсторыi мастацтва i геаграфii. Беларускiя навукоўцы (фiлолагi, гiсторыкi), галоўным чынам у дваццатыя гады, таксама апублiкавалi вынiкi сваiх даследаванняў у нямецкамоўных выданнях.

The article reports on German language publications concerning Belarus in the period of 1910–1930. During World War One, for the first time, literature specialized in geography, economics, history and national minorities of Belarus was published in Germany and Austro-Hungary. The reason of this increased attention to Belarus was the German occupation of some territories of Western Belarus from autumn 1915 to February 1918. The German authorities of the so called military district Ober Ost [Upper East] supported the building of a civil administration, school system and press in national languages, often in accordance with the requirements of Belarusian national movement. In the German armed forces were also representatives of the young German cultural elite – not only war correspondents, but also writers, poets, philologists, painters, art historians, archaeologists, geographers and economists, who especially in Vilnius became acquainted not only with Belarusian intellectuals but also with the everyday life of Belarusian population, its culture, language, folklore and history. In the interwar years many of these intellectuals assimilated their war experiences in a lot of publications in the fields of regional studies, belles lettres, linguistics, art history and geography. Mainly in the twenties some Belarusian intellectuals (philologists, historians, literary critics) published their results of research in German publishing houses and periodicals.