Święci władcy jako kategoria świętości w prawosławiu

Abstract

In the wide spectre of Orthodox human sanctity, among others, there is also a category of saint rulers. Despite the fact that it’s represented by a significant number of saints, it remains, utterly undeservedly, in the shadow of the others – more known or more deeply rooted historically. On top of that, the situation may result as well from the fact that saint rulers, as a distinct category of saint, are not separately mentioned neither during the proskomedia, nor during the intercessory prayer of the anaphora. Still, the saint rulers definitely should be considered a separate type of sanctity, deserving a somehow wider presentation. Such is therefore the aim of this article. It is also an attempt of suggesting an interior systematic of this category of sanctity. Preserving, appearing in science, classifications of the saint rulers, the author gives also his own proposition. In the category of saint rulers there are four following groups: (1) rulers who weren’t neither martyrs nor monks or passion-bearers, (2) rulers who died martyrs, (3) rulers who long before their death became monks and led monastic life, (4) rulers-passion-bearers.

W szerokiej gamie prawosławnej świętości ludzkiej znajduje się m.in. kategoria świętych władców. Chociaż reprezentowana jest ona przez stosunkowo znaczną liczbę świętych, to niezasłużenie pozostaje w cieniu innych – tych bardziej znanych czy posiadających głębsze korzenie historyczne. Dodatkowo sytuacja taka może być również związana z tym, że święci władcy, jako oddzielna kategoria świętych, nie są osobno wspominani ani podczas proskomidii, ani w czasie modlitwy wstawienniczej anafory. Mimo to święci władcy z pewnością powinni być traktowani jako osobny typ świętości, zasługujący na nieco szersze omówienie. To też cel stawia przed sobą niniejszy artykuł. Jest on ponadto próbą zaproponowania wewnętrznej systematyki tej kategorii świętości. Przedstawiając występujące w nauce klasyfikacje prawowiernych, autor przedstawia również swoją propozycję. W ramach kategorii świętych władców wyodrębniane są następujące cztery grupy: (1) władcy nie będący ani męczennikiem, ani stanu monastycznego, ani cierpiętnikiem, (2) władcy, którzy zakończyli swoje życie śmiercią męczeńską, (3) władcy, którzy nie na łożu śmierci, lecz wcześniej złożyli śluby monastyczne i wiedli żywot mnisi, oraz (4) władcy-cierpiętnicy.