A Clash of Civilizations? U.S. Army, Italian Women and the Gender Shock of 1943–1945

Abstract

W latach 1943–1945 Włochy znalazły się w stanie de facto wojny domowej i podwójnej okupacji, niemieckiej – na Północy i alianckiej – na Południu. Wbrew faszystowskiej propagandzie głoszącej przyrodzone Włochom męstwo oraz wyższość ich rasy, oznaczało to dla pokonanego narodu status pogardzanego i bezsilnego świadka triumfu alianckich armii, w pamięci zbiorowej symbolizowanych przez postać czarnoskórego żołnierza amerykańskiego. Podczas gdy włoscy mężczyźni pozostawali – fizycznie jako jeńcy wojenni lub przynajmniej symbolicznie jako bierni obserwatorzy – nieobecni w przestrzeni publicznej, to na włoskie kobiety spadł ciężar zapewnienia członkom swych rodzin minimum środków niezbędnych do przeżycia, poprzez szeroką gamę kontaktów z mężczyznami w alianckich mundurach. W warunkach konserwatywnego i patriarchalnego dotąd włoskiego Południa, zwłaszcza Neapolu znanego Amerykanom jako „przyczółek dziwek” (ang. bitchhead), spowodowało to głęboki szok kulturowy związany z nagłymi przemianami dotychczasowych ról społecznie i kulturowo przypisanych płci ( gender shock) oraz doznaną fizyczną i symboliczną przemocą (gwałt, wymuszona okolicznościami prostytucja czy małżeństwo). Obficie dostępne włoskie i amerykańskie źródła, otwierając różnorodne perspektywy badawcze, kreślą obraz wydarzeń lat 1943–1945 jako wyraźnego kryzysu dotychczasowej tożsamości tak włoskiej, jak i amerykańskiej w kontekście dla obu stron moralnie destrukcyjnych, gdyż dalekich od łatwej jednoznaczności, doświadczeń wojennych. Z punktu widzenia gender studies przykład włoski stanowi ciekawy przypadek szerszego problemu, określanego jako geopolitics of sex , politycznego wymiaru kształtowania przez amerykańskie dowództwo relacji pomiędzy żołnierzami a kobietami na obszarze działań wojennych II wojny światowej. W kontekście zimnowojennym widać natomiast wyraźnie, że szok i upokorzenie lat 1943–1945 stanowi kulturowe tło dla statusu Włoch jako „zamrożonej demokracji” – bezbronnego kraju pozostającego pod kuratelą Stanów Zjednoczonych, ale i ujawniającego głębokie pokłady anty-amerykanizmu.