Конституционный Суд России: осмысление опыта. Монография, под ред. А.Н. Медушевского, Центр конституционных исследований, Москва 2022, ss. 652

Abstract

Recenzowana praca zbiorowa pt. Конституционный Суд России: осмысление опыта [Sąd Konstytucyjny Rosji: zrozumienie doświadczenia] to obszerne, wieloaspektowe studium ewolucji rosyjskiego sądownictwa konstytucyjnego od schyłku ZSRR po reformę konstytucyjną z 2020 roku. Tom liczący 15 rozdziałów prezentuje między innymi podstawy prawne organizacji i działalności Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej, jego kompetencje, ważniejszy dorobek orzeczniczy, relacje z władzami wykonawczą i ustawodawczą, a także kwestie etyczne i społeczne związane z jego działalnością czy wreszcie miejsce w konstytucjonalizmie wielopoziomowym. Autorzy dzieła przyjmują tezę - głoszoną przez redaktora tomu, wybitnego prawoznawcę Andrieja Mieduszewskiego - o cyklu konstytucyjnym w Rosji i wskazują na stopniowe odchodzenie od liberalnego modelu państwa prawa ku systemowi autorytarnemu. W zasadzie wszystkie rozdziały potwierdzają tę tezę, unaoczniając, że erozja instytucji niezależnego sądownictwa konstytucyjnego dokonywana była z zewnątrz (czyli ze strony innych organów władzy publicznej), od wewnątrz (poprzez określone postawy sędziów oraz sposób ich orzekania) oraz przy względnie biernej postawie społeczeństwa, które nie mając bogatego doświadczenia funkcjonowania w państwie prawa, przede wszystkim nie rozumie istotny i znaczenia Sądu Konstytucyjnego w systemie organów państwowych. Wysoko należy ocenić zarówno rzetelność recenzowanego opracowania, jak i odwagę w analizie niewygodnych dla władzy tematów, szczególnie w warunkach rosyjskiej cenzury. Publikacja stanowi cenne źródło wiedzy dla prawników i politologów badających transformację ustrojową Rosji oraz mechanizmy kontroli konstytucyjności prawa w systemach autorytarnych.

The reviewed collective book Конституционный Суд России: осмысление опыта [The Constitutional Court of the Russian Federation: An Interpretation of the Experience] is an exhaustive, multi­‑faceted study of the evolution of Russia’s constitutional judiciary from the final years of the USSR to the 2020 constitutional reform. The volume, comprising 15 chapters, examines the legal foundations of the organization and functioning of the Constitutional Court of the Russian Federation, its competences, key jurisprudence, relations with the executive and legislative branches, as well as ethical and social issues linked to its activity and its role within multilevel constitutionalism. The authors propose the thesis, presented by Andrei Mesushevsky, the editor of the book and an outstanding scholar, of a constitutional cycle in Russia, highlighting the gradual shift from a liberal rule­‑of-law model to an authoritarian system of governance. Generally, all chapters of the book confirm this thesis by demonstrating that the erosion of an independent constitutional judiciary has been caused from the outside (i.e. other branches of powers), from the inside (through certain attitudes of judges and how they adjudicate) and with a relatively passive attitude of the Russian society, which, lacking a rich experience of functioning in the rule of law, first of all fails to understand the relevance of the Constitutional Court in the system of state organs.The work deserves high praise for both its scholarly rigour and its courage in addressing topics uncomfortable for the authorities, especially given the conditions of censorship in Russia. The publication is a valuable resource for lawyers and political scientists studying Russia’s constitutional transformation and mechanisms of constitutional review in authoritarian systems.