Uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest szczegółowa analiza ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego w zakresie postępowania rehabilitacyjnego. Artykuł przedstawia genezę uchwalenia ustawy, jej kontekst historyczny oraz praktyczne aspekty jej stosowania. Wprowadzenie do tematyki obejmuje przegląd zmian ustrojowych w Polsce po 1989 roku, które doprowadziły do konieczności dokonania rozliczeń z przeszłością i naprawienia krzywd wyrządzonych przez aparat represji. W badaniu wykorzystano szeroki wachlarz źródeł, w tym przede wszystkim bogate orzecznictwo sądowe, a także literaturę przedmiotu oraz dokumenty legislacyjne. Metodologia badawcza obejmuje analizę prawną i historyczną, która pozwala na zrozumienie przepisów oraz ich wpływ na postępowania rehabilitacyjne. Artykuł ma na celu nie tylko przedstawienie historycznego tła uchwalenia ustawy, ale także ukazanie jej znaczenia dla osób represjonowanych. Czytelnik znajdzie w nim informacje, które ukazują, w jaki sposób ustawa przyczyniła się do naprawienia niesprawiedliwości i przywrócenia godności osobom niesłusznie skazanym. Artykuł ukazuje, jak prawo może być narzędziem sprawiedliwości i jak ważne jest rozliczenie się z przeszłością dla budowania przyszłości opartej na szacunku dla praw i godności człowieka.

The purpose of this article is a detailed analysis of the Act of 23 February 1991 on the recognition as invalid of judgements issued against persons repressed for activities for the independence of Poland in the field of rehabilitation proceedings. The article presents the genesis of the Act’s enactment, its historical context and the practical aspects of its application. The introduction to the subject matter includes an overview of the political changes in Poland after 1989, which led to the necessity of making settlements with the past and redressing the wrongs caused by the repressive apparatus. The research draws on a wide range of sources, including, above all, a wealth of judicial decisions, as well as literature on the subject and legislative documents. The research methodology includes a legal and historical analysis to understand the legislation and its impact on rehabilitation proceedings. The article aims not only to provide the historical background of the law’s enactment, but also to show its relevance for those who have been victimised. The reader will find information that shows how such a law has contributed to redressing injustice and restoring dignity to those wrongly convicted. This article shows how the law can be an instrument of justice and how important it is to come to terms with the past in order to build a future based on respect for human rights and dignity.