O zastosowaniu filozofii języka potocznego do badania prawa – Causation in the Law H.L.A. Harta i T. Honorégo

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie pracy brytyjskich prawników Herberta Lionela Adolphusa Harta i Tony’ego Honorégo pt. Causation in the Law, wydanej po raz pierwszy w roku 1959, jako modelowego przykładu zastosowania metod filozofii analitycznej – zwłaszcza jej miękkiej wersji, zwanej „filozofią języka potocznego” – do badania prawa. Praca ta jest przykładem specyficznego spojrzenia na problemy prawne, to próba rozstrzygania problemów prawnych, jak pisał Hart, „w perspektywie filozofii”. Artykuł przywołuje podstawowe założenia filozofii analitycznej, na tle których prezentowane są rozwiązania przyjęte przez autorów Causation… Przyświeca im przekonanie, że dotychczasowe definicje przyczynowości nie do końca i nie zawsze sprawdzają się w praktyce prawniczej. Hart i Honoré przyjmują, że stosowane dotychczas w prawie pojęcie przyczyny jest zbyt ograniczone, i proponują ujęcie znacznie szersze. Autorzy, czyniąc zadość ogólnym regułom filozofii analitycznej, wykonują pracę metodą „drobnych kroczków” – badają pojęcie przyczyny w prawie wnikliwie, analizują setki spraw z różnych dziedzin prawa i różnych prawnych porządków, a ich celem jest wypracowanie nowej, bogatszej i inspirującej koncepcji przyczynowości. Przedstawione w książce pojęcie przyczynowości nie jest jednolite, to cała grupa pojęć skupionych wokół centralnej idei przyczynowości, rozumianej jako fizyczna manipulacja lub interwencja, przy czym wszystkie peryferyjne rozumienia przyczynowości w jakimś sensie odnoszą się do rozumienia centralnego. Ta nowa koncepcja przyczynowości, różna od ujęć dotychczasowych i silnie zakorzeniona w założeniach filozoficznych, stała się inspiracją i punktem wyjścia dla współczesnych autorów podejmujących temat przyczynowości w prawie.

The purpose of this article is to present the work of British lawyers H.L.A. Hart and T. Honoré titled Causation in the Law, first published in 1959, as a model example of the application of the methods of analytic philosophy – especially its soft version, called “ordinary language philosophy” – to the study of law. This work is an example of a specific view of legal problems, it is an attempt to solve legal problems “in the perspective of philosophy.”The article recalls the basic assumptions of analytical philosophy as the background of which the solutions adopted by the authors of Causation... are presented. The authors of the paper on the concept of causation in law are guided by the conviction that the existing definitions of causation do not fully and always work in legal practice. Hart and Honoré accept that the concept of causation used in law so far is too limited and propose a much broader approach. The authors, doing justice to the general rules of analytical philosophy, carry out the work using the “small steps” method – they study the concept of causation in law in depth, analyze hundreds of cases from different fields of law and different legal orders, and their goal is to develop a new, richer and inspiring concept of causation. The concept of causation presented in the book is not uniform, it is a whole group of concepts centered around the central idea of causality, understood as a physical manipulation or intervention, with all peripheral understandings of causality in some sense relating to the central understanding. This new conception of causality, which is different from previous approaches and strongly rooted in philosophical assumptions, has become the inspiration and starting point for contemporary authors addressing the topic of causation in law.