Poszanowanie wspólnego dziedzictwa historycznego i kulturowego jako warunek stymulujący współpracę Polski i Litwy w procesach integracji regionalnej i euroatlantyckiej

Abstract

Wojna na Ukrainie i zagrożenia ze strony Rosji zmusiły do redefiniowania polityki przez państwa Europy Środkowej i Wschodniej, stając się przyczyną zacieśnienia wzajemnych relacji. W stosunkach polsko­‑litewskich zbliżenie, wydawałoby się, powinno być łatwiejsze dzięki wspólnemu dziedzictwu historycznemu i kulturowemu. Jednakże całkowicie odmienny stosunek do wspólnej przeszłości oraz narosłe antagonizmy utrudniają realne zbliżenie. Trudności związane z przezwyciężaniem wzajemnych uprzedzeń rzutują na stosunek władz litewskich do mniejszości polskiej. Konsekwencją tego jest ograniczanie przysługujących jej praw oraz utrudnianie pielęgnowania swojej odrębności. Zasadniczym celem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie o stosunek Polaków i Litwinów do wspólnej historii, na bazie którego można by rozwijać dalszą współpracę w warunkach funkcjonowania w dwóch samodzielnych organizmach państwowych zaangażowanych w procesy integracji regionalnej i euroatlantyckiej. Przygotowaniu opracowania posłużyły metody historyczna, dogmatycznoprawna oraz empiryczna. Poczynione ustalenia doprowadziły do wniosku, że wspólne dziedzictwo historyczne i kulturowe stanowi szansę na odbudowę i zacieśnienie relacji przy zachowaniu szacunku dla odrębności i samodzielności każdego z państw.

The war in Ukraine and threats from Russia have forced a redefinition of policy by the countries of Central and Eastern Europe, becoming a reason for closer relations. In Polish-Lithuanian relations, rapprochement should seemingly be easier due to a common historical and cultural heritage. However, completely different attitudes to the shared past and the antagonisms that have built up make real rapprochement difficult. Difficulties overcoming mutual prejudices affect the attitude of Lithuanian authorities towards the Polish minority. The consequence of this is the limitation of her rights and making it difficult to cultivate one’s individuality. The main objective of the study is an attempt to answer the question about the attitude to common history by Poles and Lithuanians, on the basis of which further cooperation could be developed under the conditions of functioning in two independent state organisms involved in the processes of regional and Euro­‑Atlantic integration. Historical, dogmatic­‑legal and empirical methods were used to prepare the study. The findings led to the conclusion that a common historical and cultural heritage represents an opportunity to rebuild and strengthen relations while maintaining respect for the distinctiveness and independence of each country.