REPOZYTORIUM UNIWERSYTETU
W BIAŁYMSTOKU
UwB

Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji: http://hdl.handle.net/11320/19474
Pełny rekord metadanych
Pole DCWartośćJęzyk
dc.contributor.authorGapiński, Bartłomiej-
dc.date.accessioned2025-12-23T07:56:22Z-
dc.date.available2025-12-23T07:56:22Z-
dc.date.issued2025-
dc.identifier.citationStudia Podlaskie T. 33, Z. 1, 2025, s. 149-175pl
dc.identifier.issn0867-1370-
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11320/19474-
dc.description.abstractTekst jest próbą analizy XIX­‑wiecznych źródeł historycznych proweniencji ludoznawczej. Autor koncentruje się na motywie związku erotycznego między starym mężczyzną a młodą kobietą. Interpretuje pokłady emocjonalne, zmysłowe odniesienia czy aspekty społeczno­‑obyczajowe. Rozpoczyna od odbioru ludowej starości, przechodząc do zebranych przez Oskara Kolberga głównie w drugiej połowie XIX wieku tekstów pieśni traktujących o miłości „starego” z „młodą”. Z kolei w końcowym fragmencie skupia się na rzeczywistej skali tego typu związków (rozpatrując dane statystyczne z Galicji).pl
dc.description.abstractThe text aims to analyze 19th­‑century historical sources of ethnographic provenance. The author focuses on the motif of an erotic relationship between an old man and a young woman. He interprets emotional layers, sensual references, and socio­‑cultural aspects. He begins with the perception of old age in folklore, moving on to songs collected by Oskar Kolberg, mainly in the second half of the 19th century, which deal with the love between an “old man” and a “young woman”. In the final section, he focuses on the actual scale of such relationships (considering statistical data from Galicia).pl
dc.language.isoplpl
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu w Białymstokupl
dc.subjectstary mężczyznapl
dc.subjectkobietapl
dc.subjectkultura chłopska w XIX wiekupl
dc.subjecterotyzmpl
dc.subjectprześmiewczośćpl
dc.subjectOld menpl
dc.subjectwomenpl
dc.subjectpeasant culture in the 19th centurypl
dc.subjecteroticismpl
dc.subjectmockerypl
dc.titleSpecyfika związków starych włościan z młodymi dziewczętami na wsi XIX‑wiecznejpl
dc.typeArticlepl
dc.rights.holder© Copyright by Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2025pl
dc.identifier.doi10.15290/sp.2025.33.01.08-
dc.description.AffiliationBiblioteka Jagiellońska Uniwersytetu Jagiellońskiegopl
dc.description.referencesArchiwum Narodowe w Krakowie (ANK), Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Pcimiu (małżeństwa) 1890–1920, sygn.: 29/2345/0.pl
dc.description.referencesDzieła Wszystkie Oskara Kolberga (DWOK) (1962–2009), t. 2, 3, 5, 6, 8, 19, 26, 40, 41, 42, 46, 72/1, Wrocław–Poznań.pl
dc.description.referencesBachtin M. (2008), Obrazy dołu materialno‑cielesnego w powieści Rabelais’go, przeł. A. i A. Goreniowie, w: Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, red. M. Szpakowska, Warszawa, s. 17–22.pl
dc.description.referencesde Barbaro B. (2015), Zabawa w miłość. Z Bogdanem de Barbaro rozmawiają Agnieszka Jucewicz i Grzegorz Sroczyński, w: A. Jucewicz, G. Sroczyński, Kochaj wystarczająco dobrze, Warszawa, s. 11–23.pl
dc.description.referencesBiegeleisen H. (1928), Wesele, Lwów.pl
dc.description.referencesBound Alberti F. (2021), A biography of loneliness. The history of an emotion, Oxford.pl
dc.description.referencesBukraba‑Rylska I. (2019), Polskiej wsi Logos i Ethos, słowo wstępne: B. Gapiński, Gniezno.pl
dc.description.referencesBurszta W.J. (2013), Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle, Warszawa.pl
dc.description.referencesChwalba A., Harpula W. (2022), Cham i pan. A nam prostym zewsząd nędza?, Kraków.pl
dc.description.referencesCzarnowski S. (1956), Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, w: S. Czarnowski, Dzieła, t. 1, Studia z historii kultury, opr. N. Assorodobraj, S. Ossowski, Warszawa, s. 88–107.pl
dc.description.referencesDomań W. (2020), Miłość w wieku senioralnym, w: Dystroficzna współczesność wyzwaniem dla pedagogiki, red. M. Krawczyk‑Bilcharska, A. Przygoda, Toruń, s. 81–90.pl
dc.description.referencesFrom Mentalités to Anthropological History. Theory and Methods (2012), red. D. Kałwa, B. Klich‑Kluczewska, Kraków.pl
dc.description.referencesGapiński B. (2024b), Chłopska starość w XIX w. i pierwszej połowie XX w.: między historią a etnologią, w: Człowiek twórcą historii, red. C. Kuklo, W. Walczak, t. 1: Człowiek i praca w procesie modernizacji społecznej i gospodarczej, Białystok, s. 73–128.pl
dc.description.referencesGapiński B. (2014), Ludzie starzy na wsi polskiej od schyłku XIX wieku po rok 1939, Poznań.pl
dc.description.referencesGapiński B. (2019–2020), Samotność w tradycyjnej społeczności wiejskiej. Rozważania na przykładzie materiałów etnograficznych z drugiej połowy XIX i XX wieku, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” LXIX–LXX, s. 145–181.pl
dc.description.referencesGapiński B. (2020), Spojrzenie z perspektywy antropologii historycznej na polską na polską religijność ludową, w: Pytać mądrze. Studia z dziejów społecznych i kulturowych. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Chwalbie, Kraków, s. 87–118.pl
dc.description.referencesGapiński B. (2023), Starość między mitem a historią (chłopska rzeczywistość od połowy XIX w. do 1939 r.), „Przegląd Historyczny” 114, 1, s. 105–130.pl
dc.description.referencesGapiński B. (2022), Starość wiejska z pogranicza kujawsko‑wielkopolskiego. Interpretacja międzywojennych świadectw notarialnych gwarantujących dożywocie, „Przegląd Archiwalno‑Historyczny” 8, s. 189–209.pl
dc.description.referencesGapiński B. (2024a), Stygmatyzacja poprzez wyśmianie osób w wieku starczym i osób samotnych w XIX‑wiecznej społeczności chłopskiej, w: Życie prywatne Polaków w XIX wieku, red. J. Kita, M. Korybut‑Marciniak, t. 12: Śmiech, humor, satyra, Łódź–Olsztyn, s. 333–353.pl
dc.description.referencesGapiński B. (2016), Życie ludzi starych na wsi polskiej przełomu XIX i XX wieku oraz w dwudziestoleciu międzywojennym, w: Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym), red. A. Janiak‑Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, t. 2: Aspekty społeczno‑kulturowe, Warszawa, s. 111–121.pl
dc.description.referencesvan Gennep A. (2006), Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, przeł. B. Biały, Warszawa.pl
dc.description.referencesHernas C. (1965), W kalinowym lesie, t. 2: Antologia polskiej pieśni ludowej ze zbiorków polskich w XVIII w., Warszawa.pl
dc.description.referencesJaworczak A. (1936), Wieś Dąbrówki. Powiat Łańcut, Lwów.pl
dc.description.referencesJung C.G. (1976), Archetypy i symbole. Pisma wybrane, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1976.pl
dc.description.referencesKalniuk T. (2014), Mityczni obcy. Dzieci i starcy w polskiej kulturze ludowej przełomu XIX i XX wieku, Toruń.pl
dc.description.referencesKalniuk T. (2018), Starzec/Starucha, w: Słownik polskiej bajki ludowej, red. V. Wróblewska, t. 3, Toruń, s. 201–206.pl
dc.description.referencesKizwalter T. (2014), W stronę równości, Kraków.pl
dc.description.referencesKowalski P. (2007), Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa.pl
dc.description.referencesKunysz W. (1973), Wścibski i wrazicki pamiętnik chłopa galicyjskiego, wstęp i opr. B. Tondos, Warszawa.pl
dc.description.referencesLehr U. (2016), Kulturowe paradygmaty starości w społeczności lokalnej. Tradycja i współczesność, w: Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym), red. A. Janiak‑Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, t. 2: Aspekty społeczno‑kulturowe, Warszawa, s. 411–427.pl
dc.description.referencesLehr U. (2003), Oblicza starości, „Etnografia Polska” 67, 1–2, s. 71–102.pl
dc.description.referencesLehr U. (2007), U schyłku życia. Starość mieszkańców wsi Beskidu Śląskiego i Podhala, Warszawa.pl
dc.description.referencesŁotman J. (2008), O semiotyce pojęć „wstyd” i „strach” w mechanizmach kultury, przeł. J. Faryna, w: Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, red. M. Szpakowska, Warszawa, s. 35–37.pl
dc.description.referencesMarkowska D. (1965), Rodzina wiejska, na terenie dawnej Puszczy Zielonej, w: Kurpie. Puszcza Zielona, t. 3, red. A. Kutrzeba‑Pojnarowa, Wrocław, s. 95–161.pl
dc.description.referencesMead M. (1978), Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, przeł. J. Hołówka, wstęp: W. Adamski, Warszawa.pl
dc.description.referencesMędrzecki W. (2005), Intymność i sfera prywatna w życiu codziennym i obyczajach rodziny wiejskiej w XIX i w pierwszej połowie XX wieku, w: Rodzina – Prywatność – Intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim, red. D. Kałwa, A. Walaszek, A. Żarnowska, Warszawa, s. 105–121.pl
dc.description.referencesMędrzecki W. (1997), Konwenans wiejski i nowe wzorce zachowań kobiet na wsi w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, w: Kobieta a kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa, s. 71–87.pl
dc.description.referencesMędrzecki W. (2002), Młodzież wiejska na ziemiach Polski centralnej 1864–1939. Procesy socjalizacji, Warszawa.pl
dc.description.referencesMędrzecki W. (1994), W społecznościach lokalnych i w parafii. Kobiety w życiu publicznym wsi polskiej na przełomie wieków, w: Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa, s. 163–168.pl
dc.description.referencesMinois G. (1995), Historia starości. Od antyku do renesansu, przeł. K. Marczewska, Warszawa.pl
dc.description.referencesNiedźwiedź A. (2015), Religia przeżywana. Katolicyzm i jego konteksty we współczesnej Ghanie, Kraków.pl
dc.description.referencesNiedźwiedź A. (2014), Od religijności ludowej do religii przeżywanej, w: Kultura ludowa: teorie, praktyki, polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, Warszawa.pl
dc.description.referencesOlędzki J. (2016), Murzynowo. Znaki istnienia i tożsamości kulturalnej mieszkańców wioski nadwiślańskiej XVIII–XX wieku, Warszawa.pl
dc.description.referencesPieśni Podhala. Antologia (1957), red. J. Sadownik, Kraków.pl
dc.description.referencesPiotrowski R. (2024), Diabeł tkwi w szczegółach. Znaki świata nadprzyrodzonego w życiu codziennym wsi polskiej XIX i początku XX wieku w świetle przekazów folklorystycznych i etnograficznych, Toruń.pl
dc.description.referencesProkopiuk J. (1976), C.G. Jung, czyli gnoza XX wieku, w: C.G. Jung, Archetypy i symbole. Pisma wybrane, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa, s. 5–56.pl
dc.description.referencesPropp W. (2016), O komizmie i śmiechu, tłum. P.M.E. Knyż, Kraków.pl
dc.description.referencesPrzerwa‑Tetmajer K. (1997), Legenda Tatr, Warszawa.pl
dc.description.referencesRejman S. (2006), Ludność podmiejska Rzeszowa w latach 1784–1880. Studium demograficzno‑historyczne, Rzeszów.pl
dc.description.referencesReymont W.S. (1970), Chłopi, t. 2, Zima, Warszawa.pl
dc.description.referencesSiarkowski W. (2003), Materiały do etnografii ludu polskiego z okolic Pińczowa, do druku przyg. K. Bracha, B. Wojciechowska, L. Michalska‑Bracha, Kielce.pl
dc.description.referencesSiebel J. (2012), Ludność parafii bogucickiej (województwo śląskie) w latach 1738–1860 (na podstawie ksiąg metrykalnych), Katowice.pl
dc.description.referencesŚwiętek J. (1999), Brzozowa i okolice Zakliczyna nad Dunajcem. Obraz etnograficzny – zbiór z lat 1897–1906, cz. 3, Wrocław.pl
dc.description.referencesŚwiętek J. (1893), Lud nadrabski (od Gdowa po Bochnię). Obraz etnograficzny, Kraków.pl
dc.description.referencesŚwiętek J. (1897), Zwyczaje i pojęcia prawne ludu nadrabskiego, Kraków.pl
dc.description.referencesWalęciuk‑Dejneka B. (2014), Ludowy obraz kobiety – perspektywa inności, Siedlce.pl
dc.description.referencesWalęciuk‑Dejneka B. (2006), Przewodnicy po zaświatach – wizerunek ludzi starych w tradycyjnej kulturze ludowej, w: Dojrzewanie do pełni życia. Starość w literaturze polskiej i obcej, red. S. Kruk i E. Flis‑Czerniak, Lublin, s. 631–639.pl
dc.description.referencesWężowicz‑Ziółkowska D. (1991), Miłość ludowa. Wzory miłości wieśniaczej w polskiej pieśni ludowej XVIII–XX wieku, Wrocław.pl
dc.description.referencesWężowicz‑Ziółkowska D. (2008), Modele polskiej seksualności ludowej (wraz z postscriptum), „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/postscriptum‑polonistyczne/2008‑numer-22/postscriptum_polonistyczne‑r2008-t-n22-s71–95.pdf (dostęp: 10.06.2025), s. 71–95.pl
dc.description.referencesWężowicz‑Ziółkowska D. (1995), „Ożenił się stary z młodą”. Postać starego w pieśni ludowej, w: Starość. Wybór materiałów z VII Konferencji Pracowników Naukowych i Studentów Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej UŚ, red. A. Nawarecki, A. Dziadek, Katowice, s. 22–29.pl
dc.description.referencesWiślicz T. (2024b), Od miłości do małżeństwa. O ludowej seksualności, „Polityka. Pomocnik Historyczny” 2, s. 97–101.pl
dc.description.referencesWiślicz T. (2024a), Spod ambony. O ludowej religijności, „Polityka. Pomocnik Historyczny” 2, s. 90–94.pl
dc.description.referencesWiślicz T. (2012), Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII–XVIII wieku. Wyobrażenia społeczne i jednostkowe doświadczenia, Wrocław.pl
dc.description.referencesWitos W. (1998), Dzieła wybrane, t. 1, Moje wspomnienia, cz. 1, przedm. E. Karczewski, J.R. Szaflik, Warszawa.pl
dc.description.referencesWyżga M. (2019), Homo movens. Mobilność chłopów w mikroregionie małopolskim w XVI–XVIII wieku, Kraków.pl
dc.description.referencesWyżga M. (2011), Ludzie starzy w podkrakowskiej parafii Raciborowice w XVIII wieku, w: Społeczno‑gospodarcze uwarunkowania i konsekwencje wydłużania życia ludzkiego w Europie Środkowej w czasach nowożytnych, red. H. Kurowska, Zielona Góra, s. 113–121.pl
dc.description.referencesZamorski K. (1989), Informator statystyczny do dziejów społeczno‑gospodarczych Galicji. Ludność Galicji w latach 1857–1910, Kraków–Warszawa.pl
dc.description.referencesZborowski J. (1931), Drobne notatki z Podhala, „Lud” 2, 10, s. 192–200.pl
dc.description.referencesZowczak M. (2015), Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne, Warszawa.pl
dc.description.volume33pl
dc.description.issue1pl
dc.description.firstpage149pl
dc.description.lastpage175pl
dc.identifier.citation2Studia Podlaskiepl
dc.identifier.orcid0000-0002-7285-0480-
Występuje w kolekcji(ach):Studia Podlaskie, 2025, tom XXXIII, Z. 1

Pliki w tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
Stud_Podl_33_1_2025_B_Gapinski_Specyfika_zwiazkow_starych_wloscian.pdf312,56 kBAdobe PDFOtwórz
Pokaż uproszczony widok rekordu Zobacz statystyki


Pozycja jest chroniona prawem autorskim (Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone)