Instrumenty do pomiaru czasu i przestrzeni – perspektywa historyczna

Abstract

Przy analizie metod i instrumentarium naukowego stosowanego w badaniach zjawisk zachodzących w przyrodzie zauważa się istnienie licznej grupy przyrządów, których zasada opiera się na pomiarze kątów. Najstarsze z nich, jak np. triquetrum, kwadrant, astrolabium, pochodzą z czasów antyku i jako pierwsze użyte były do obserwacji położenia ciał niebieskich, co wiązało się również z pomiarem czasu. Pomiar kąta stał się podstawą koncepcji niektórych przyrządów tworzonych w miarę rozwoju nauki nowożytnej. Liczne dziewiętnastowieczne metody badania przestrzeni (mikro i makro), jak np. spektrometria czy polarymetria, opierają się także na wyznaczaniu zależności kątowych. Jest to możliwe, ponieważ wykorzystywane w projektowaniu przyrządów prawa fizyki i matematyki nie uległy zmianom.

When analyzing the methods and scientific instruments used in the study of phenomena occurring in nature, it is noticed that there is a large group of instruments whose principle is based on the measurement of angles. The oldest of them, such as the triquetrum, the astrolabe, and the quadrant, come from ancient times and were the first to be used to observe the position of celestial bodies and hence to determine the time and seasons. Angle measurement became the basis for some instruments created as modern science developed. Numerous nineteenth-century methods of space research (micro and macro), such as spectrometry or polarimetry, are also based on determining angular relationships. This is possible because the laws of physics and mathematics used in instrument design have not changed.