REPOZYTORIUM UNIWERSYTETU
W BIAŁYMSTOKU
UwB

Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji: http://hdl.handle.net/11320/19457
Pełny rekord metadanych
Pole DCWartośćJęzyk
dc.contributor.authorЗахаркевіч, Сцяпан-
dc.date.accessioned2025-12-19T08:09:25Z-
dc.date.available2025-12-19T08:09:25Z-
dc.date.issued2025-
dc.identifier.citationBiałorutenistyka Białostocka, T. 17, 2025, s. 132-174pl
dc.identifier.issn2957-2088-
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11320/19457-
dc.description.abstractIn the 1930s and 1940s, the production of ethnographic knowledge in Belarus came under complete political and ideological control in the USSR. This is most clearly illustrated by the problem of the ethnicity of Belarusians. In the 1920s, Belarusian ethnographers quite freely explored the ethnic aspects of Belarusian culture. In the 1930s, this topic became the cause of repression. A public onesided discussion was organized within the scientific community, which condemned views alternative to Marxism. During the war, in 1942–1945, in order to achieve the foreign policy goals of the USSR regarding the post‑war redivision of Europe, the topic of ethnicity again became temporarily relevant. In secret research topics, the ethnicity of the peoples of Eastern Europe became a central issue. The article analyzes the text about the western ethnic border of Belarusians, prepared within the framework of such a secret topic by Moisei Grinblat in 1943–1944. This work was carried out under the control of the intelligence of the General Staff of the Red Army. In parallel, the opponents included specialists in Lithuania, Moldova, Poland, Ukraine and other countries of Eastern and Central Europe. The analysis of M. Grinblat’s work shows the absence of real field ethnographic material on the problem, the use of outdated literature, which was chosen by the author arbitrarily (taking into account the set political goal). The text is filled with a significant number of examples of manipulation of style, literature, facts to achieve a goal that had political and ideological reasons. The study of the text also allows us to understand the degree of theoretical development of ethnic issues in the Soviet ethnography in the 1940s. The historical conditions of the emergence of the analyzed text by Moisei Grinblatt make it possible to understand the degree of control of the political and military elites of the USSR over the production of scientific knowledge both in the USSR as a whole and in the specific Belarusian case.pl
dc.language.isobepl
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu w Białymstokupl
dc.subjecthistory of Belarusian ethnographypl
dc.subjectMoisei Grinblatpl
dc.subjectBelaruspl
dc.subjectethnicity of Belarusianspl
dc.subjectwestern ethnic border of Belarusianspl
dc.subjectpostcolonial history of Belaruspl
dc.titleВытворчасць ведаў аб этнічнасці беларусаў як інструмент кантроля беларускай этнаграфіі: прыклад вызначэння заходняй мяжы пражывання беларусаў у 1943–1944 гг. па загаду Генштаба Чырвонай Армііpl
dc.title.alternativeProduction of Knowledge About the Ethnicity of Belarusians as a Tool for Controlling Belarusian Ethnography: An Example of Determining the Western Border of Belarusian Residence in 1943–1944 by Order of the General Staff of the Red Armypl
dc.typeArticlepl
dc.rights.holder© Copyright by Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2025pl
dc.identifier.doi10.15290/bb.2025.17.07-
dc.description.Emailstsiapan.zakharkevich@ehu.ltpl
dc.description.BiographicalnoteСцяпан Захаркевіч – prof. dr hab., profesor nadzwyczajny Wydziału Nauk Humanistycznych i Sztuk Europejskiego Uniwersytetu Humanistycznego (Wilno, Litwa). Autor licznych artykułów poświęconych historii białoruskiej etnografii i etnologii. Zainteresowania naukowe: historia białoruskiej etnografii i etnologii, nacjonalizm białoruski, ewolucja kultury społeczeństwa białoruskiego.pl
dc.description.AffiliationЕўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт, Літваpl
dc.description.referencesAlymov Sergey, Etnicheskaya geografiya v SSSR v gody Velikoy otechestvennoy voyny [Алымов Сергей, Этническая география в СССР в годы Великой отечественной войны], https://www.academia.edu/9845588 [доступ: 7.10.2016].pl
dc.description.referencesAlymov Sergey, P.I. Kushner i razvitiyesovetskoy etnografii v 1920–1950‑ye gody, Moskva 2006 [Алымов Сергей,П. И. Кушнер и развитие советской этнографии в 1920–1950-е годы, Москва 2006].pl
dc.description.referencesARAN, f. 142, vop. 1, spr. 2, Zauwahi na sbornyja narysy «Zachodniaja etnahraficznaja hranica kareł, litoucau, biełarusau, ukraincau i małdawan», składzienyja autarskaj bryhadaj nawukowych supracounikau Instytuta еtnahrafii Akademii Nawuk SSSR pad ahulnaj redakcyjaj prafiesara S. P. Tałstowa, prafiesara S. A. Tokarawaiinsz., jakija wykanau naczalnik prawawoj hrupy Addzieła spiec zadanniau Hienieralnaha sztaba RKKA padpałkounik Czykin [АРАН,ф.142,воп. 1,спр. 2, Заўвагі на сборныя нарысы «Заходняя этнаграфічная граніца карэл, літоўцаў, беларусаў, украінцаў і малдаван», складзеныя аўтарскай брыгадай навуковых супрацоўнікаў Інстытута этнаграфіі Акадэміі Навук СССР пад агульнай рэдакцыяй прафесара С. П. Талстова, прафесара С. А. Токарава і інш., якія выканаў начальнік прававой групы Аддзела спецзаданняў Генеральнага штаба РККА падпалкоўнік Чыкін].pl
dc.description.referencesARAN, f. 142, wop. 1, spr. 1, Siekrietnaja pieriepiska za 1942 – 1943 gg. [АРАН, ф. 142, воп. 1, спр. 1, Секретная переписка за 1942 – 1943 гг.].pl
dc.description.referencesARAN, f. 142, wop. 1, spr. 2, Siekrietnaja pieriepiska za 1944 g. [АРАН, ф. 142, воп. 1, спр. 2, Секретная переписка за 1944 г.].pl
dc.description.referencesARAN, f. 142, wop. 1, spr. 3, Siekrietnaja wchodiaszczajai ischodiaszczaja pieriepiska Instituta Etnografii Akadiemii Nauk SSSR za 1945 g. [АРАН,ф.142, воп. 1,спр. 3,Секретная входящая и исходящая переписка Института Этнографии Академии Наук СССР за 1945 г.].pl
dc.description.referencesARAN, f. 142, wop. 1, spr. 5, Siekrietnaja pieriepiska s Giensztabom [АРАН, ф. 142, воп. 1, спр. 5, Секретная переписка с Генштабом].pl
dc.description.referencesARAN, f. 142, wop. 1, spr. 6, Pieriepiska s razlicznymi organizacyjami i uczrieżdienijami [АРАН, ф. 142, воп. 1, спр. 6, Переписка с различными организациями и учреждениями].pl
dc.description.referencesARAN, f. 142, wop. 1, spr. 7, Stienogramma imatieriały zasiedanija Uczenogo Sowieta instituta po zaszczitie dissiertacyj Kuszniera i Grinbłata [АРАН, ф. 142, воп. 1, спр. 7, Стенограмма и материалы заседания Ученого Совета института по защите диссертаций Кушнера и Гринблата].pl
dc.description.referencesArchiwy Biełaruskaj Narodnaj Respubliki, T. 1, Kn. 2, Fond № 582 Dziarżaunaha archiwu Litwy («Rada Ministrau Biełaruskaj Narodnaj Respubliki») / układańnie, padrychtoukatekstu, ustupnyartykuł,kamentary, pierakłady, pakazalniki: Siarhiej Szupa, Vilnia–New York–Miensk–Praha 1998 [Архівы Беларускай Народнай Рэспублікі, Т. 1, Кн. 2, Фонд № 582 Дзяржаўнага архіву Літвы («Рада Міністраў Беларускай Народнай Рэспублікі») / укладаньне, падрыхтоўка тэксту, уступны артыкул, камэнтары, пераклады, паказальнікі: Сяргей Шупа, Вільня–Нью‑Ёрк-Менск–Прага 1998].pl
dc.description.referencesARR CNB NANB, f. 42, wop. 1, spr. 1826, Pisʹmosierbowa I.A, adriesowannoje M. Ja. Grinbłatu, 1942–1943 gg. [АРР ЦНБ НАНБ, ф. 42, воп. 1, спр. 1826, Письмо Сербова И.А, адресованное М. Я. Гринблату, 1942–1943 гг.]pl
dc.description.referencesARR CNB NANB, f. 42, wop.1, spr. 1736, Pisʹmo Zielenina D.K., adriesowannoje M. Ja.Grinbłatu 13 janwaria 1943 g. [АРР ЦНБ НАНБ, ф. 42, воп. 1, спр. 1736, Письмо Зеленина Д.К., адресованное М. Я. Гринблату 13 января 1943 г.]pl
dc.description.referencesBabrowicz Lawon, Szpileuski Iwan, Hrynbłat Maisiej, Laudanski Alaksandr, Etnahrafija. Muziejnaja sprawa [u:] «Nawuka» na służbie nacdemauskaj kontrrewalucyi, t. I, cz. 3, Miensk 1931, s. 150–240 [Бабровіч Лявон, Шпілеўскі Іван, Грынблат Маісей, Ляўданскі Аляксандр, Этнаграфія. Музейная справа [у:] «Навука» на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі, т. І, ч. 3, Менск 1931, с. 150–240].pl
dc.description.referencesBabrowicz Lawon, Szpileuski Iwan, Suproć kontrrewolucyjnych nacdemauskich teoryj uetnohrafii, «Sawieckaja kraina», 1931, № 1, s. 42–55 [Бабровіч Лявон, Шпілеўскі Іван, Супроць контррэволюцыйных нацдэмаўскіх тэорый у этнографіі, «Савецкая краіна», 1931, № 1, с. 42–55].pl
dc.description.referencesBabrowicz Lawon, Szpileuski Iwan, Suproć kontrrewolucyjnych nacdemauskich teoryj uetnohrafii, «Sawieckaja kraina», 1931, № 2, с. 46–53 [Бабровіч Лявон, Шпілеўскі Іван, Супроць контррэволюцыйных нацдэмаўскіх тэорый у этнографіі, «Савецкая краіна», 1931, № 2, с. 46–53].pl
dc.description.referencesBieniedikt Rut, Chrizantiema i miecz: Modieli japonskojkultury, Moskwa, Sankt‑Pietierburg 2013 [Бенедикт Рут, Хризантема и меч: Модели японской культуры, Москва, Санкт‑Петербург 2013].pl
dc.description.referencesBorysenko Wałentina, Narysy z istoriji ukrajinśkoji etnołohiji 1920–1930‑ch rokiw, Kyiw 2002[Борисенко Валентіна, Нариси з історії української етнології 1920–1930-х років, Киiв 2002].pl
dc.description.referencesCNA NANB, f. 22, wop. 1, spr. 362, Asabistajasprawa Hrynbłata Maisieja Jakaulewicza [ЦНА НАНБ, ф. 22, воп. 1, спр. 362, Асабістая справа Грынблата Маісея Якаўлевіча].pl
dc.description.referencesCNA NANB, f. 67, wop. 1, spr. 6,Plan Pracyetnohraficznaj Sekcyi na 1925/1926 akademiczny hod [ЦНА НАНБ, ф. 67, воп.1, спр. 6, Плян працы Этнографічнай Сэкцыі на 1925/1926 акадэмічны год].pl
dc.description.referencesCNA NANB, f. 67, wop.1, spr. 9,Pratakoł ahulnaha schodu Etnohraficznaj Sekcyi IBK, 03.06.1925 [ЦНА НАНБ, ф. 67, воп. 1, спр. 9, Пратакол агульнага сходу Этнографічнай Сэкцыі ІБК, 03.06.1925].pl
dc.description.referencesEvans‑Pritchard Edward Evan,The Sanusi of Cyrenaica, London 1949.pl
dc.description.referencesFilippow Wasilij, Istorija sowietskoj tieorii etnosa. Istoriograficzeskij oczerk, Moskwa 2010 [ФилипповВасилий, История советской теории этноса. Историографический очерк, Москва 2010].pl
dc.description.referencesGrinbłat Moisiej, Biełorusy, Minsk 1968 [Гринблат Моисей, Белорусы, Минск 1968].pl
dc.description.referencesHarecki Hauryła, Mieży Zachodniaj Biełarusi u Polszczy (Nacyjanalny skład nasielnictwa Zachodniaj Biełarusi), Mensk 1928 [Гарэцкі Гаўрыла, Межы Заходняй Беларусі ў Польшчы (Нацыянальны склад насельніцтва Заходняй Беларусі), Менск 1928].pl
dc.description.referencesHrynbłat Maisiej, Za wywuczeńnie falkłoru epochidyktatury praletaryjatu, «Sawieckaja kraina», 1931, № 12, s. 122–130 [Грынблат Маісей, За вывучэньне фальклору эпохі дыктатуры пралетарыяту,«Савецкая краіна», 1931, № 12, с. 122–130].pl
dc.description.referencesKacenbogien Sołomon, Spornyje woprosy gienieonomii, «Pracy Biełaruskaha Dziarżaunaha Uniwiersiteta», 1923, № 1, s. 282–304 [Каценбоген Соломон, Спорные вопросы генеономии, «Працы Беларускага Дзяржаўнага Універсітэта», 1923, № 1, с. 282–304].pl
dc.description.referencesKlimas Petras, Lietuva: jos gyventojai ir sienos, Vilnius 1917.pl
dc.description.referencesKowalski Michał, Antropologia i wojna [w:] Kowalski Michał, Antropolodzy na wojnie. O „brudnej” użuteczności nauk społecznych, Warszawa 2015, s. 13–48.pl
dc.description.referencesNARB, f. 60, wop. 3, spr. 654, Szlubskij Aleksandr, Etnograficzeskij oczerk Zapadnoj Biełorussii [НАРБ, ф. 60, воп. 3, спр. 654, Шлюбский Александр, Этнографический очерк Западной Белоруссии].pl
dc.description.referencesNARB, f. 907, wop. 1, spr. 2, Grinbłat Moisiej, K woprosu o zapadnych granicach biełorussow [НАРБ, ф. 907, воп. 1, спр. 2, Гринблат Моисей, К вопросу о западных границах белоруссов].pl
dc.description.referencesNikolski Nikałaj, Ustanouki i metady biełaruskaj nacdemauskaj etnohrafii, «Pracy sekcyi etnohrafii», «Pracy sekcyi etnohrafii», wyp. IV, Miensk 1933 [Нікольскі Нікалай, Устаноўкі і мэтады беларускай нацдэмаўскай этнографіі, «Працы сэкцыі этнографіі», Вып. IV, Менск 1933].pl
dc.description.referencesPamiatʹ i sława: Sołomon Zacharowicz Kacenbogien. K130‑letiju so dnia rożdienija, sost. Andriej Maksimczik, Minsk 2019 [Память и слава: Соломон Захарович Каценбоген. К 130‑летию со дня рождения, сост. Андрей Максимчик, Минск 2019].pl
dc.description.referencesPrice David H., Anthropological Intelligence. The Development and Neglect of American Anthropology in the Second World War, Durham–London 2008.pl
dc.description.referencesRieszetow Aleksandr, Dmitrij Konstantinowicz Zielenin: kłassik russkojetnografii [w:] Wydajuszczijesia otieczestwiennyje etnołogi i аntropołogi ХХ wieka, Moskwa 2004, s. 137–183 [Решетов Александр, Дмитрий Константинович Зеленин: классик русской этнографии [в:] Выдающиеся отечественные этнологи и антропологи ХХ века, Москва 2004, с. 137–183].pl
dc.description.referencesRieszetow Aleksandr, Otdanije dołga. Czastʹ pierwaja: Pamiati sotrudnikow Instituta etnografii AN SSSR, pogibszych w błokadnom Leningradie, «Etnograficzeskojeobozrienije», 1995, № 2, s. 40–62 [Решетов Александр, Отдание долга. Часть первая: Памяти сотрудников Института этнографии АН СССР, погибших в блокадном Ленинграде, «Этнографическое обозрение», 1995, № 2, с. 40–62].pl
dc.description.referencesSmolicz Arkadʹ, Nasielenije Zapadnoj Biełorussii, jego nacyonalnyj i profiessionalnyj sostaw [w:] Zapadnaja Biełorussija, Minsk 1927, Kn. 1, s. 126–170 [Смолич Аркадь, Население Западной Белоруссии, его национальный и профессиональный состав [в:] Западная Белоруссия, Минск 1927, Кн. 1, с. 126–170].pl
dc.description.referencesSołowiej Tatjana, Istorija otieczestwiennoj etnołogii wpierwoj trieti XX w., Moskva 1998 [Соловей Татьяна, История отечественной этнологии в первой трети XX в., Москва 1998].pl
dc.description.referencesStalin Iosif, Marksizm i nacyonalnyj wopros [w:] Stalin Iosif, Marksizm i nacyonalno‑kołonialnyj wopros. Sbornikizbrannych statiej i rieczej, Moskwa 1937, s. 3–45 [Сталин Иосиф, Марксизм и национальный вопрос, [в:] Сталин Иосиф, Марксизм и национально‑колониальный вопрос. Сборник избранных статей и речей, Москва 1937, с. 3–45].pl
dc.description.referencesSupinskij Anton, Nacyonał‑diemokratizm wsowriemiennoj biełorusskoj etnografii [w:] Etnografija na służbie u kłassowogo wraga, Leningrad 1932, s. 106–107 [Супинский Антон, Национал‑демократизм в современной белорусской этнографии, [в:] Этнография на службе у классового врага, Ленинград 1932, с. 106–107].pl
dc.description.referencesSzlubskij Aleksandr, Archiwnyje matieriały o knigie F. Engielsa «Proischożdienije siemji, czastnoj sobstwiennosti i gosudarstwa», «Sowietskaja etnografija», 1934, № 6, s. 62–69 [Шлюбский Александр, Архивные материалы о книге Ф. Энгельса «Происхождение семьи, частной собственности и государства», «Советская этнография», 1934, № 6, с. 62–69].pl
dc.description.referencesSzlubskij Aleksandr, Bibliografija russkich pieriewodow truda F. Engielsa «Der Ursprung der Familie, des Privateigentums und des Staates»,«Sowietskaja etnografija», 1934, № 6, s. 180–185 [Шлюбский Александр, Библиография русских переводов труда Ф. Энгельса «Der Ursprung der Familie, des Privateigentums und des Staates», «Советская этнография», 1934, № 6, с. 180–185].pl
dc.description.referencesSzlubskij Aleksandr, K istorii russkoj etnografii. Cenzurnyjemytarstwa A.N. Afanasjewa [w:] Sowietskaja etnografija. Sbornik statiej, wyp. IV, Moskva 1940, s. 128–141 [Шлюбский Александр, К истории русской этнографии. Цензурные мытарства А. Н. Афанасьева [в:] Советская этнография. Сборник статей, Вып. IV, Москва 1940, с. 128–141].pl
dc.description.referencesTarnawśkyj Roman, Kafedra etnołohiji Lwiwśkoho uniwersytetu. Kłasycznyj period (1910–1947), Lviv 2016 [Тарнавський Роман, Кафедра етнології Львівського університету. Класичний період (1910–1947), Львів 2016].pl
dc.description.referencesTompsan Ewa, Piesniary impieryi: rasijskajalitaratura i kałanijalizm, Minsk 2009 [Томпсан Эва, Песняры імперыі: расійская літаратура і каланіялізм, Мінск 2009].pl
dc.description.referencesVossoyedinennyye brat’ya‑ukraintsy i brat’ya‑belorussy. Al’bom Akademii Nauk SSSR, [v:] Sovetskaya etnografiya. Sbornik statey, Vyp. V, 1941, s. 140–141 [Воссоединенные братья‑украинцы и братья‑белоруссы. Альбом Академии Наук СССР [в:] Советская этнография. Сборник статей, Вып. V, 1941, с. 140–141].pl
dc.description.referencesWialiki Anatol, Na razdarożży. Biełarusy biełastoczczyny u czas pierasialennia u BSSR (1944–1946), «Białoruskie Zeszyty Historyczne / Biełaruski histaryczny zbornik», 2002, T. 18, s. 146–166 [Вялікі Анатоль, «Białoruskie Zeszyty Historyczne / Беларускі гістарычны зборнік», 2002, Т. 18, с. 146–166].pl
dc.description.referencesZacharkiewicz Sciapan, Jak hartawałasia stal: Stanaulennie biełaruskaha sawieckaha etnołaha Maisieja Jakaulewiczа, «Biełaruski falkłor. Materyjały i dasledawanni», wyp. 3, 2016, s. 505–518 [Захаркевіч Сцяпан, Як гартавалася сталь: Станаўленне беларускага савецкага этнолага Маісея Якаўлевіча Грынблата, «Беларускі фальклор. Матэрыялы і даследаванні», Вып. 3, 2016, с. 505–518].pl
dc.description.referencesZielenin Dmitrij, Ob istoriczeskoj obszcznosti kultury russkogo iukrainskogo narodow [w:] Sowietskaja etnografija. Sbornik statiej, wyp. II, Moskva 1939, s. 23–34 [Зеленин Дмитрий, Об исторической общности культуры русского и украинского народов [в:] Советская этнография. Сборник статей, вып. II, Москва 1939, с. 23–34].pl
dc.description.referencesZielenin Dmitrij, Wossojediniennyje ukraincy, [w:] Sowietskaja etnografija. Sbornik statiej, wyp. V, Moskva–Leningrad 1941, s. 3–20 [Зеленин Дмитрий, Воссоединенные украинцы, [в:] Советская этнография. Сборник статей, вып. V, Москва–Ленинград 1941, с. 3–20].pl
dc.description.volume17pl
dc.description.firstpage132pl
dc.description.lastpage174pl
dc.identifier.citation2Białorutenistyka Białostockapl
dc.identifier.orcid0000-0002-8520-2730-
Występuje w kolekcji(ach):Białorutenistyka Białostocka, 2025, tom 17

Pliki w tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
BB_17_2025_S_Zacharkievic_Vytvorcasc_viedau_ab_etnicnasci_bielarusau.pdf315,65 kBAdobe PDFOtwórz
Pokaż uproszczony widok rekordu Zobacz statystyki


Pozycja jest chroniona prawem autorskim (Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone)