Administracja centralna w ustawodawstwie okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1944 (część pierwsza)

Abstract

Problematyka funkcjonowania administracji centralnej Generalnego Gubernatorstwa (GG) w okresie drugiej wojny światowej nie została dotąd opracowana. Generalne Gubernatorstwo powołał w 1939 Adolf Hitler jako formę okupacji niemieckiej na ziemiach polskich. W momencie powstania Generalne Gubernatorstwo obejmowało terytorium około 96 tysięcy kilometrów kwadratowych, które zamieszkiwało blisko 12 milionów ludzi.Organy administracji centralnej w okresie objętym częścią pierwszą niniejszego artykułu (1939–1940) to: generalny gubernator, zastępca generalnego gubernatora, szef Urzędu Generalnego Gubernatora. Podlegała im bardzo rozczłonkowana administracja resortowa. Bezpośrednio po powstaniu GG skład Urzędu Generalnego Gubernatora to szesnaście tak zwanych wydziałów „specjalistycznych”: sprawiedliwości, spraw wewnętrznych, finansów, gospodarki, wyżywienia i rolnictwa, lasów, kształtowania cen, pracy, dewiz, wychowania, nauki i wykształcenia ludowego, oświaty narodu i propagandy, zdrowia, budownictwa, pocztowy, kolei oraz zaliczanego do wydziałów specjalistycznych urzędu powierniczego dla Generalnego Gubernatorstwa. Oprócz wydziałów specjalistycznych w strukturze Urzędu Generalnego Gubernatora funkcjonowało także sześć wydziałów centralnych: ustawodawstwa, administracji urzędu, reform terytorialnych, oraz zaliczane do wydziałów centralnych: kancelariageneralnego gubernatora (zwana wcześniej kancelarią Zamek), urząd personalny i urząd organizacyjny. Poza tym do UGG należały: urząd nadzoru bankowego dla GG, referent do spraw ruchu drogowego, urząd dla badania gleby oraz pełnomocnik do spraw sportu GG. Celem autora artykułu jest zapoczątkowanie dyskusji na temat roli tej rozbudowanej niemieckiej okupacyjnej administracji centralnej dla życia kilkunastu milionów ludzi w ciągu kilku lat w ekstremalnych warunkach. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest analiza ilościowa i merytoryczna aktów normatywnych wydrukowanych w urzędowych publikatorach Generalnego Gubernatorstwa (od 26 października 1939 roku do 1 grudnia 1940 roku) odnoszących się do administracji centralnej w GG.

The functioning of the central administration of the General Government during World War II has not been studied so far. The General Government was established in 1939 by Adolf Hitler as a form of the German occupation of the Polish territory. At the time of its creation, the General Government covered an area of approximately 96,000 square kilometres, which was inhabited by approximately 12 million people. The central administrative bodies during the period covered by Part I of this article (1939–1940) were: the Governor-General, the Deputy Governor-General, and the Head of the General Governor’s Office. They were responsible for a highly fragmented departmental administration. Immediately after the establishment of the General Government, the General Governor’s Office consisted of sixteen so-called “specialist” departments: justice; internal affairs; finance; economy; food and agriculture; forests; price formation; labour; foreign exchange; education, science, and folk education; national education and propaganda; health; construction; postal services; railways; and the special department of the trustee office for the General Government. In addition to the specialist departments, the General Government Office also had six central departments: legislation; office administration; territorial reforms; and the following departments classified as central departments: the General Governor’s Chancellery (formerly known as the Castle Chancellery); the Personnel Office and the Organizational Office. In addition, the UGG included: the banking supervisory office for the GG, the traffic officer, the soil testing office, and the GG’s representative for sports. The author’s aim is to initiate a discussion on the role of this extensive German occupation central administration in the lives of several million people over a period of several years in extreme conditions. The first step in this direction is a quantitative and substantive analysis of the normative acts printed in the official publications of the General Government (from October 26, 1939, to December 1, 1940) relating to the central administration in the GG.