Liberalizm humanistyczny Ferdynanda Zweiga

Abstract

Dorobek polskich myślicieli stanowi źródło interesujących koncepcji naukowych i wartościowych idei o współczesnym znaczeniu. Jedną z nich jest sformułowana przez wybitnego polskiego myśliciela okresu międzywojennego Ferdynanda Zweiga. Autor ten znany jest jako przedstawiciel – obok Adama Krzyżanowskiego i Adama Heydla – krakowskiej szkoły ekonomii. Należy jednak podkreślić także prawnicze wykształcenie Zweiga, które w dużej mierze zaważyło na interdyscyplinarnym charakterze jego zainteresowań naukowych. Myśliciel wykraczał w swojej pracy badawczej poza tradycyjne ramy ekonomii, podkreślając, iż wiele rozpatrywanych na jej gruncie problemów stanowi odzwierciedlenie toczących się sporów filozoficznych, przede wszystkim aksjologicznych i antropologicznych, dotyczących także zagadnienia sprawiedliwości i prawa. Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie stanowiska Ferdynanda Zweiga, które on sam określa mianem neoliberalizmu, liberalizmu społecznego lub liberalizmu humanistycznego. Każda z przytoczonych nazw, którymi posługuje się autor, podkreśla inny aspekt głoszonej przez niego koncepcji. Neoliberalizm wskazuje na odrębność przedstawionego ujęcia od tradycyjnego pojmowania liberalizmu wiązanego przede wszystkim z wolnością gospodarczą uznawaną za wartość podstawową. Przymiotnik „społeczny” wskazuje na powiązanie wolności jednostkowej z troską o los społeczności, w ramach której człowiek funkcjonuje, co prowadzi do postulowania rozwiązań ustrojowych o prospołecznym charakterze. Określenie liberalizmu „humanistycznym” nawiązuje natomiast do uznania człowieka za wartość najwyższą oraz istotę zdolną do rozwoju, dążącą do doskonałości i wyposażoną w umiejętność korzystania z wolności.

The output of Polish thinkers is a source of interesting scientific concepts and valuable ideas of contemporary relevance. One of them is formulated by an outstanding Polish thinker of the interwar period, Ferdinand Zweig. This author is known as a representative – along with Adam Krzyżanowski and Adam Heydl – of the Cracow school of economics. However, it is also important to emphasise the Zweig’s legal education, which largely influenced the interdisciplinary nature of his scientific interests. In his research work, the thinker went beyond the traditional framework of economics, emphasising that many of the problems considered in this field reflect the ongoing philosophical disputes, above all axiological and anthropological ones, also concerning the issue of justice and law. The aim of this paper is to introduce Ferdinand Zweig’s position, which he himself refers to as neo­‑liberalism, social liberalism or humanistic liberalism. Each of the cited names used by the author emphasises a different aspect of the concept he proclaims. Neoliberalism indicates the distinctness of the presented approach from the traditional understanding of liberalism associated primarily with economic freedom considered as a fundamental value. The adjective “social” indicates the link between individual freedom and concern for the fate of the community within which one functions, which leads to the postulation of pro­‑social political solutions. The term humanistic liberalism, on the other hand, refers to the recognition of man as the highest value and as a being capable of development, striving for perfection and equipped with the ability to exercise freedom.