Podział transferów na dotacje i subwencje w polskim prawie w ujęciu historycznoprawnym

Abstract

Polska należy do nielicznych państw, które odróżniają dotacje i subwencje w znaczeniu normatywnym. Zgodnie z definicją legalną dotacji są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na podstawie ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych. Subwencja nie została zaś zdefiniowana przez polskiego prawodawcę. Przyjmuje się, że różni się ona od dotacji przede wszystkim swobodą dysponowania środkami przez podmiot subwencjonowany (ogólność) oraz obiektywnymi kryteriami określania jej wysokości (obiektywność). Podział ten funkcjonuje w polskim prawie już od ponad stu lat, wywodząc się jeszcze z okresu dwudziestolecia międzywojennego. W związku z tym można spotkać się ze stanowiskiem, że w aktualnym stanie prawnym równoległe funkcjonowanie dotacji i subwencji pozbawione jest racji bytu. Problemem badawczym niniejszej pracy jest zasadność podziału wydatków redystrybucyjnych na dotacje i subwencje w polskim prawie w ujęciu historycznym. Cel pracy stanowi próba odpowiedzi na pytanie, czy polski podział na dotacje i subwencje był uzasadniony w dwudziestoleciu międzywojennym oraz w okresie tak zwanej Polski Ludowej, mianowicie w latach 1918–1939 oraz 1944–1989. Z uwagi na tematykę pracy badania naukowe zostały przeprowadzone na podstawie metody historycznej i badań niereaktywnych, czyli analizy aktów prawnych, literatury przedmiotu oraz orzecznictwa. Zgodnie z przyjętą hipotezą badawczą w polskim prawie w latach 1918–1939 oraz 1944–1989 zarówno dotacja, jak i subwencja nie posiadały zasadniczo definicji legalnej, funkcjonując równolegle obok siebie bez jednoznacznego rozgraniczenia obu instytucji, czasem nawet jako swoje zamienniki.

Poland is one of the few countries that distinguish between grants and subsidies in a normative sense. According to the legal definition of grants, these are funds from the state budget, the budget of the local government units and from the state earmarked funds, subject to special settlement rules, allocated on the basis of laws or international agreements to finance or co-finance the implementation of public tasks. The subsidy has not been defined by the Polish legislator. It is assumed that the subsidy differs from a grant primarily in the freedom of disposal of funds by the subsidised entity (generality) and by the objective criteria for determining its amount (objectivity). This division has existed in the Polish law for over a hundred years, dating back to the interwar period. Therefore, there may be an opinion that in the current legal situation, the parallel functioning of grants and subsidies has no reason to exist. The research problem of this work is the validity of the division of redistributive expenses into grants and subsidies in the Polish law from a historical perspective. The aim of the work is an attempt to answer the question whether the Polish division into grants and subsidies was justified in the interwar period and in the period of the so-called People’s Poland, i.e. in the years 1918–1939 and 1944–1989. Due to the subject of the work, scientific research was carried out based on the historical method, as well as on the basis of non-reactive research, i.e. analysis of legal acts, subject literature and case law. According to the adopted research hypothesis, in the Polish law in the years 1918–1939 and 1944–1989, both grants and subsidies did not have a legal definition, functioning side by side without a clear distinction between the two institutions, sometimes even as synonyms.