Karnoprawna ochrona nietykalności mieszkania (miru domowego) w nowożytnym polskim prawie ziemskim – wybrane problemy

Abstract

Brzmienie art. 193 kodeksu karnego z 1997 roku penalizującego naruszenie miru domowego nie uległo istotnym zmianom od pierwszej kodyfikacji w 1932 roku. W niniejszym artykule dokonano porównania tego występku z przestępstwem znanym prawu ziemskiemu – tak zwanym najściem na dom (invasio domus). Opracowanie powstało na podstawie badań źródłowych (analizy prawa stanowionego, piśmiennictwa prawniczego i praktyki – akt sądowych z przełomu XVI i XVII wieku) i podejmuje wybrane problemy wykładni i stosowania dawnego prawa. Jego celem jest pokazanie, że w dzisiejszych instytucjach można odnaleźć reminiscencje minionych czasów. W artykule rozważono najpierw zagadnienie dobra prawnego i podjęto próbę ustalenia, ochronę którego dobra prawnego miała na celu kryminalizacja najścia na dom. W dalszej części pokazano, że niektóre współczesne problemy związane z występkiem naruszenia miru domowego, takie jak stosunek uprawnionego do miejsca objętego ochroną albo wymóg jego obecności podczas przestępstwa, znane były również prawnikom z XVI i XVII stulecia. Świadczy to o ich ponadczasowości.

This article aims to compare the misdemeanor of the violation of household (article 193 of the Polish Criminal Code of 1997) with a crime recognised in the Polish land law, namely, the so-called home invasion (invasio domus). The study is based on primary sources, including statutory law, legal writings, and judicial practice, specifically the court records from the late 16th and early 17th centuries. It addresses selected issues related to the interpretation and application of the land law. The objective is to demonstrate that contemporary legal institutions retain echoes of past legal traditions. Firstly, the article examines the issue of the legally protected interest. Secondly, the study demonstrates that certain contemporary issues related to the misdemeanor of violation of household – such as the rights of the entitled person to the protected premises or the requirement of his/her presence at the time of perpetration of crime – were already recognised by the legal scholars and practitioners of the 16th and 17th centuries. This attests to their enduring relevance.