Chalica jako problem społeczno-prawny w międzywojennej prasie żydowskiej

Abstract

Niniejszy artykuł analizuje społeczno-prawne i genderowe aspekty rytuału chalicy – odrzucenia małżeństwa lewirackiego – w społeczności żydowskiej międzywojennej Warszawy. Na podstawie materiałów prasowych, zwłaszcza tygodnika „Ewa” oraz prasy jidyszowej, ukazano, jak rytuał ten, mający chronić kobiety, często stawał się narzędziem finansowego szantażu i społecznej kontroli. W opracowaniu wykorzystano nie tylko materiały publicystyczne, lecz także utwór literacki pt. Chelica autorstwa Sary Ali Gołębianki (Ali Gołąb-Grynbergowej), opublikowany na łamach „Ewy”. Szczególną uwagę poświęcono feministycznej krytyce chalicy, postulatom reform (sztar chalica, rozwód warunkowy) oraz dramatycznym przypadkom kobiet uwikłanych w tę procedurę.

This article explores the socio-legal and gendered dimensions of chalitzah — the ritual renunciation of levirate marriage — within the Jewish community of interwar Warsaw. Drawing on press materials, especially the Zionist women’s weekly “Ewa” and Yiddish-language newspapers, the study reveals how a religious practice intended to protect childless widows often became a tool of financial extortion and social control. The study draws not only on journalistic materials but also on the literary work Chelica by S. A. Gołębianka (Ala Sara Gołąb-Grynbergowa), published in the periodical “Ewa”. Feminist critiques, legal reform proposals (such as shtar chalitzah and conditional divorce), and dramatic case studies illustrate the systemic vulnerability of women within rabbinical frameworks.